1111 [avant le 12 mars]. — Étampes (Palais).
Louis VI concède aux chanoines de Saint-Jean-en-Vallée [de Chartres] le droit de meute qu'il possédait à Mantarville, à charge pour eux de célébrer l'anniversaire de son père, Philippe Ier.
A. Original. Parchemin autrefois scellé d'un sceau plaqué. Hauteur 500 mm ; largeur en haut 155 mm, en bas 170 mm. Archives départementales d'Eure-et-Loir, H 3259.
B. Copie de 1260, dans le cartulaire de Saint-Jean-en-Vallée de Chartres, Bibliothèque nationale, lat. 11063, fol. 28, n° XXVI, sous la rubrique : « Item privilegium Ludovici regis de brenagio Armentarville ».
C. Copie du xviiie siècle, pour Gaignières, Bibliothèque nationale, lat. 5481, p. 21, d'après A.
D. Copie partielle du xviiie siècle, sous la même cote, p. 171, d'après B.
E. Copie du xviiie siècle, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 46, fol. 44, d'après C.
F. Copie partielle du xviiie siècle, sous la même cote, fol. 36, d'après D.
a. R. Merlet, Cartulaire de Saint-Jean-en-Vallée de Chartres, Chartres, 1906, p. 9, n° 13, d'après A.
Indiqué : E. de Lépinois et L. Merlet, Cartulaire de Notre-Dame de Chartres, t. I, Chartres, 1862, p. 117, n. 6.
Indiqué : A. Luchaire, Institutions monarchiques, t. I, p. 169, n. 1.
Indiqué : A. de Dion, Le Puiset au XIe et au XIIe siècle. Châtellenie et prieuré, Chartres, 1886, p. 23.
Indiqué : F. Gasparri, L'écriture des actes de Louis VI, n° 4 et p. 24.
Indiqué : É. Bournazel, Le gouvernement capétien, p. 12, n. 31 ; p. 14, n. 46.
A propos de cet acte, dû à un clerc de la chancellerie royale, cf. supra, p. 78. Nous imprimons indistinctement en petit texte les passages significatifs empruntés soit au n° 41, soit au n° 43.
In nomine sanctissimę et individue Trinitatis.
[2] Quia cuncta quę mundo fiunt, nisi litterarum memoria tene-[3]-antur, vel fere vel penitus ad nichilum deduci cognoscuntur, dignum [4] et valde necessarium ducimus ut ea saltem quę de morte ani-[5]-mę cogitantes nobis ipsis divinitus thesaurizamus, ne humanae le-[6]-vitatis oblivione deleantur, cyrographi memorie commendemus. [7] Universis igitur sanctae Dei Aecclesię cultoribus, tam poste-[8]-ris quam et presentibus, notum fieri volumus ac certum [9] haberi quia consuetudinem quandam, quam in Ermentar-[10]-di Villa hereditario jure, videlicet brenagium, tenebamus, in ani-[11]-mę patris nostri domni Philippi remedio, ut fratres ibidem Domino [12] Deo famulantes singulis annis ejusdem anniversarium celebrare [13] studeant, Deo et Beato Johanni de Valeia et conventui fratrum [14] perpetualiter possidendum donavimus et habendum. Quod ne [15] cujuslibet usurpatoris invidia infirmari valeat vel irritum [16] fieri, nostri nominis karactere (Monogramma) et sigillo signari [17] et corroborari precepimus. Viventibus de palatio nostro mynistris [18] quorum nomina subtitulata sunt et signa. Ꞩ. Anselli, tunc temporis da-[19]-piferi nostri. Ꞩ. Hugonis, constabularii nostri. Ꞩ. Widonis, [20] buticularii nostri. Ꞩ. Widonis, camerarii nostri.
[21] Actum Stampis, in palatio publice, anno incarnati Verbi [22] MCXI, anno vero consecrationis nostrę IIdo.
[23] Stephanus cancellarius relegendo subscripsit.
[24] Vivente Ivone episcopo et Adela comitissa.
[25] Testes : Teobaudus comes, Wido Puteacensis, Hugo [26] de Creciaco, Girardus Budellus, Ivo de Corbovilla, Nevelo, [27] Ursio, filius ipsius, Goislenus de Leugis, Hudo de Sancto Clodoaudo, [28] Hugo Malvicinus.
(Locus sigilli)