1111, avant le 3 août. — Paris (Palais).

Louis VI confirme à l'église de Saint-Martin-des-Champs [de Paris] les donations qui lui ont été faites par ses prédécesseurs, à savoir l'église même de Saint-Martin avec les terres adjacentes, un moulin à Paris, la terre d'Aubervilliers, Noisy[-le-Grand] et Annet[-sur-Marne] avec leurs revenus produits par la terre, la forêt, les vignes et les prés, la dîme de la paisson dans les forêts de « Leigium » et de Bière, « Bunzeiae », les autels de Janville et de Neuvy[-en-Beauce], Dizy[-le-Gros] en Laonnois. En outre, il lui donne un gourd de poissons dans la Seine à Poissy et lui confirme, de façon générale, tout ce qui lui a été donné par tout baron, clerc ou laïque.

Référence : Jean Dufour et Robert-Henri Bautier (éd.), Recueil des actes de Louis VI roi de France (1108-1137). Vol. 1 : Actes antérieurs à l'avènement et 1108-1125, Paris, 1992, no56.

A. Original. Parchemin scellé d'un sceau plaqué. Hauteur à gauche 500 mm, à droite 520 mm ; largeur en haut 410 mm, au centre 400 mm, en bas 410 mm. Archives nationales, K 21A, n° 23.

B. Copie du xiie siècle, dans le Liber testamentorum de Saint-Martin-des-Champs, Bibliothèque nationale, lat. 10977, fol. 76v, n° CXVI.

C. Copie incomplète du xiiie siècle, dans le cartulaire A de Saint-Martin-des-Champs, Archives nationales, LL 1351, fol. XX, sous la rubrique : « Carta Ludovici regis ».

D. Copie incomplète du xve siècle, dans le cartulaire B de Saint-Martin-des-Champs, Archives nationales, LL 1352, fol. XIX, d'après C.

E. Copie incomplète du xvie siècle, dans le cartulaire C de Saint-Martin-des-Champs, Archives nationales, LL 1353, fol. 18v, d'après C.

F. Copie du xvie siècle, dans le cartulaire D de Saint-Martin-des-Champs, Archives nationales, LL 1354, fol. 87, sans indication de source, probablement d'après B.

G. Copie de la fin du xviie siècle, Bibliothèque nationale, ms. fr. nouv. acq. 7340 (Collection De Camps, vol. 12), fol. 276, d'après a.

a. M. Marrier, Monasterii regalis Sancti Martini de Campis Parisiensis, ordinis Cluniacensis, historia, Paris, 1636, p. 24, d'après A.

b. Chapitres généraux de l'ordre de Cluny, enregistréz sur lettres patentes..., s.l.n.d. [Paris, 1728] (Paris, Bibliothèque de l'Assemblée nationale, vol. 94), p. 33, sans indication de source.

c. Ordonnances des rois de France, vol. supplémentaire, p. 171, d'après a.

d. R. de Lasteyrie, Cartulaire général de Paris, n° 158, p. 182, d'après A.

e. J. Depoin, Recueil de chartes et documents de Saint-Martin-des-Champs, monastère parisien, t. I, Ligugé-Paris, 1912, p. 220, n° 140, d'après A (1er janvier ou 2 avril-2 août 1111).

Fac-similé partiel : F. Gasparri, L'écriture des actes de Louis VI, pl. II.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 419.

Indiqué : A. Luchaire, Institutions monarchiques, t. I, p. 169, n. 1.

Indiqué : J. Tardif, Monuments historiques, n° 348, p. 201.

Indiqué : F. Gasparri, op. cit., n° 7.

Indiqué : É. Bournazel, Le gouvernement capétien, p. 154, n. 23.

Indiqué : A.W. Lewis, Suger's views on kingship, dans Abbot Suger and Saint-Denis. A Symposium [1981], New York, 1986, p. 54, n. 40.

Cet acte, dont le cadre formel est très proche de celui d'autres diplômes de Louis VI et notamment du n° 57 (même invocation verbale, préambules apparentés...), fut confirmé mot à mot par Louis VII en janvier-avril 1138.


In nomine sanctissime et individue Trinitatis. Ego Ludovicus, Dei gratia Francorum rex. Quia cuncta quę mundo [2] fiunt, nisi cyrografi memoria recensentur, vel fere vel penitus humanę levitatis incuria ad nichilum deduci [3] cognoscuntur, dignum ac valde necessarium ducimus ut universa memorię digna et ea precipue que nobis ipsis [4] catholicę thesaurizamus, providentes in posterum ne poenitus oblivioni tradantur vel alicujus usurpatoris invidia [5] infirmari vel irrita fieri valeant, litterarum memorię commendemus.

[6] Universis igitur sanctę Dei Ęcclesię cultoribus, tam posteris quam et presentibus, notum fieri ac certum haberi volumus quia [7] ista quę subscripta sunt quę predecessores nostri Francorum reges, de morte animę meditantes, Deo et Beato [8] Martino de Campis caritative tribuentes tradiderunt, ipsam videlicet inprimis Beati Martini de Campis [9] ęcclesiam cum terris quę circa eandem ęcclesiam habentur, immo cum theloneis et fredis et justitiis earundem terra-[10]-rum, preterea Parisius unum molendinum, terram Haubertivillaris, Noisiacum villam cum omnibus redditibus terrę [11] tam silve quam vinearum et pratorum, Anetum villam cum omnibus redditibus terrę tam in silvis quam in vineis et pratis, [12] omnem decimam pastionis Leigii et Bierie, Bunzeias cum omnibus redditibus libere sibi adjacentibus, altare Hienville [13] et Nove Ville, in territorio Laudunensi Disiacum villam, quę fratribus monachis inibi Deo militantibus donaverunt, [14] ipsis viam universę carnis ingressis, perpetualiter possidenda concessimus et habenda. Gordum etiam piscium apud [15] Pissiacum in Sequana quem, dum adviverent, non dederunt, nos in diademate regni viventes prefate ęcclesię Beati Martini [16] perpetuo possidendum donavimus. Preterea cuncta beneficia, cunctas videlicet terras cum cęteris possessionibus quas [17] cęteri barones in [to]to regno nostro tam clerici quam laici prenominatę Beati Martini ęcclesię in remedio animarum [18] suarum donave[runt], more regio cum suprascriptis confirmantes, nostri nominis karactere et sigillo signari et [19] corroborari precep[i]mus. Viventibus et in palatio nostro degentibus quorum nomina subtitulata sunt et signa. [20] Ꞩ. Anselli, tunc temporis dapiferi nostri. Ꞩ. Hugonis, constabularii nostri. Ꞩ. Widonis, buticularii nostri. Ꞩ. Widonis, ca-[21]-merarii nostri.

[22] Actum Parisius, in palatio publice, anno (Monogramma) incarnati Verbi MCXI, anno vero con-[23]-secrationis nostrę III°.

[24] Stephanus cancellarius relegendo subscripsit.

(Sigillum placatum)


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook