1092. — Paris.

Philippe Ier confirme les chanoines de Saint-Corneille de Compiègne dans la possession de certains biens et droits à eux précédemment concédés par les rois ses prédécesseurs. Il ajoute qu'il a obtenu des évêques réunis à Paris une sentence d'excommunication contre ceux qui entreprendraient contre ces concessions.

Référence : Maurice Prou et Henry D'Arbois de Jubainville (éd.), Recueil des actes de Philippe Ier (1059-1108), Paris, 1908, no24.

A. Original perdu.

B. Copie du xviiie s., par Dom Grenier, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 37, fol. 7, d'après A.

C. Copie du xviiie s., par Dom Grenier, Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 240, fol. 7, d'après un vidimus du roi Philippe III, donné à Paris en août 1281, mais collationnée avec A.

D. Copie du xiiie s., dans le Cartulaire blanc de Saint-Corneille, Archives nationales, LL 1622, fol. 1 sous le titre : «De usuagio..... et de aqua Ysare».

E. Copie du xiiie s., dans le fragment du Cartulaire rouge, Carte regum, n° ii, Bibliothèque de Compiègne, fol. 41 v°, sous la rubrique : «Carta Ph. regis de viatura Longolii, Sacei et cujusdam terre site in Gell. ; item de usuagio nemoris et aque et de ecclesia sancti Germani».

F. Copie du xiiie s., dans un Cartulaire de Saint-Corneille, appartenant à M. Pouillet, conservateur de la Bibliothèque de Clermont (Oise), fol. 18 v°, sous la même rubrique qu'en E.

G. Copie du xvie siècle, collationnée avec A le 13 mai 1573 par le lieutenant à Compiègne du maître des Eaux et Forêts du bailliage de Senlis, Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 198, fol. 212.

H. Copie du xviie s., dans Dom Bertheau, Preuves de l'histoire de Compiègne, Bibliothèque nationale, ms. lat. 13891, fol. 36, d'après D.

I. Copie de l'an 1672, Archives nationales, LL 1623, p. 178, ch. n° 113, d'après D ou un cartulaire analogue.

J. Copie de l'an 1879, Bibliothèque nationale, ms. lat. nouv. acq. 2197, fol. 42 v°, d'après E.

K. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 9171, p. 151, d'après E.

L. Copies du xviie s., dans Dom Gillesson, Antiquités de Compiègne, Bibliothèque nationale, ms. fr. 24066, fol. 246 et fol. 253, d'après des cartulaires, avec (fol. 253 v°) fac-similé du signum.

M. Copie partielle, du xviie s., dans les Matériaux de Galland, Bibliothèque nationale, ms. fr. 16188, fol. 151, d'après «un cartulaire de S. Corneille prêté par M. Alard adjoint aux justices de Compiègne», sous la même rubrique qu'en E.

N. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 66, fol. 28, d'après un cartulaire.

O. Copie partielle du xviie s., dans un cahier de papier intitulé Copies des chartes compulsez pour le procès du forage contre les eschevins, Archives départementales de l'Oise, H 21511, fol. 4, d'après un vidimus du roi Philippe III, donné à Paris en août 1281, inséré dans des lettres des gardes des sceaux de la baillie de Senlis établis en la prévôté de Compiègne et de Choisy, datées du 18 mars 1399.

P. Copie du xviie s., Archives départementales de l'Oise, H 21511, fol. 3, d'après la même source que O.

Q. Copie de la fin du xviie s., collationnée par un conseiller secrétaire du roi, Archives nationales, L 1037, n° 26, d'après la même source que O et P.

R. Copie partielle, du xviie s., par Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 51, fol. 245 v°.

S. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Dupuy, vol. 774, fol. 5.

T. Copie de la fin du xviie s., Archives nationales, L 1037, n° 25.

U. Copie du xviiie s., Archives départementales de l'Oise, H 215118, fol. 3 v°.

V. Copie partielle, du xviie s., sur papier timbré, Archives départementales de l'Oise, H 21518.

X. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection De Camps, vol. 9, fol. 325, d'après a.

a. D. Luc d'Achery, Spicilegium, éd. in-4°, t. II, p. 604, d'après un cartulaire ; éd. in-fol., t. I, p. 627.

b. Labbe, Sacrosancta concilia, t. X, col. 491 (cotée 481).

c. Hardouin, Acta conciliorum, t. VI, pars II, col. 1703, d'après b.

d. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, t. XX, col. 751.

e. R. de Lasteyrie, Cartulaire général de Paris, t. I, p. 134, n° 108 (publication partielle), d'après DEHIKL.

f. E. Morel, Cartulaire de l'abbaye de Saint-Corneille de Compiègne, p. 49, n° xxi, d'après DEHIKL.

Indiqué : Mémoire pour Mr l'évêque de Soissons contre les dames abbesse et religieuses de l'abbaye royale du Val de Grace et les R.R.P.P. prieur et religieux bénédictins de l'abbaye de S. Corneil de Compiègne ... (Paris, chez la veuve Raymond Mazières et J.B. Garnier. Bibliothèque nationale, Imprimés, 4° Fm. 30291), p. 43-44.

Indiqué : Second mémoire pour Mr l'évêque de Soissons (même imprimerie. Bibliothèque nationale, Imprimés, 4° Fm. 30292, p. 167-170).

Indiqué : Instance au conseil pour les dames abbesse et religieuses de l'abbaye royale du Val de Grace, etc. dans Œuvres de feu Mr Cochin, éd. in-4° (1757), t. VI, p. 272, 405 ; éd. in-8° (1822), t. VII, p. 317.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 246.


In nomine sancte et individue Trinitatis. Philippus, Dei providentia Francorum rex piissimus. Quoniam divina bonitate sancta Compendiensis ecclesia, ab imperatore Karolo et nostris antecessoribus pia devotione fundata, et a sancto Johanne, summo pontifice, sacrata, privilegiis atque excommunicationibus ita nobilitata extitit ac premunita ut nullus, sine anathematis incursione et tremendi judicis offensione, possit violentiam inferre vel dominationem exercere per omnem terram, quam prefatus antecessor noster Karolus vel successores ejus eidem sancto loco contulerunt et de jure proprio in jus ejusdem ecclesie transposuerunt, idcirco nos, tam devota sollicitudine antecessorum nostrorum ad ampliandam et nobilitandam eandem ecclesiam provocati, notum fieri volumus universis ecclesie fidelibus tam futuris quam presentibus quod canonici predicte sancte Compendiensis ecclesie nostram adierunt presentiam, postulantes ut, pro remedio anime nostre atque antecessorum nostrorum, concederemus eidem ecclesie quod pater noster Henricus antea dederat, videlicet advocationem et viaturam de Longoilo usque ad medium fluminis Ysare, viaturam de Saceio, viaturam de terra quam habet predicta ecclesia in Gellis, et donum quod Robertus rex de tota silva Cosia ad edificationem ecclesie domorumque suarum atque ignis alimenta fecerat, et ut nullus de eorum porcis vel pecoribus predictam silvam frequentantibus aliquam consuetudinem vel exactionem exigere presumat, ecclesiamque in fisco regio apud Compendium, in honore sancti Germani dicatam, quam prelibate sancte Compendiensi ecclesie Karolus pius rex cum duobus mansis dedit, ecclesiam quoque sancti Clementis, quam isdem pius rex, pro remedio anime sue ac dilecte conjugis sue Friderune fundavit et capitulo majoris ecclesie disponendam ac providendam libere tradidit, et, a confluentibus similiter aquis contra villam Clarisium usque contra ecclesiam de Gellis, flumen cum utrisque ripis et piscatoria et navium transitu, et ubicumque retia extra fluvium trahenda fuerint, sive crescat aqua sive decrescat, et ut ibi nullus piscationis vel venationis opus absque licentia fratrum exercere presumat, et si bestia aliqua fugiens absque venatoribus ibi devenerit, ad mensam fratrum deferatur, sicut predictus pius rex Karolus eis concessit. Quorum petitionem in omnibus memoratis libenter suscepimus, et ut ea firmius amodo predicta ecclesia possideat, presentem paginam sigillo regie majestatis insigniri et in pervasores harum rerum, quas enumeravimus, excommunicationem fieri ab episcopis qui tunc Parisius congregati erant, precepimus, scilicet : Manassedo, Remensi archiepiscopo ; Ricardo, Bituricensi archiepiscopo ; Rogero, Cathalaunensi episcopo ; Elinando, Laudunensi episcopo ; Ratbodo, Noviomensi episcopo ; Widone, Belvacensi episcopo ; item, Widone, Ambianensi episcopo ; Goifrido, Parisiensi episcopo ; Waltero, Meldensi episcopo ; Waltero, Trecassino episcopo, et Goifrido Autissiodorensi episcopo. Si quis hanc nostre confirmationis paginam violare et sanctam Compendiensem ecclesiam super his omnibus inquietare presumpserit, iram summi judicis incurrat et coactus regi centum libras auri persolvat.

S+ignum Philippi gloriosi + Francorum re+gis.

(Monogramma.)(Locus sigilli.)

Ego Gaufridus archicancellarius relegi atque subscripsi.

Actum Parisius anno dominice incarnationis millesimo .XCII°.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook