1094, 14 février. — Paris.
Philippe Ier, voulant remédier aux désordres qui s'étaient introduits dans l'administration de l'église Saint-Magloire de Paris, soumet cette église à l'abbaye de Marmoutier.
A. Original perdu.
B. Copie contemporaine de l'original. Fragment de parchemin, retrouvé dans la reliure d'un registre de décès, de 1831. Hauteur, 483 mm. ; largeur, 348 mm. Archives départementales d'Indre-et-Loire, H 364, n° 4.
C. Copie du xiie s. Trois fragments de parchemin, retrouvés dans les reliures de divers registres de l'État-civil de 1831. Hauteur actuelle des fragments rapprochés, 689 mm. ; largeur, 572 mm. Le parchemin a été rogné à sa partie inférieure. Archives départementales d'Indre-et-Loire, H 364, n° 3.
D. Copie du xviie s., dans Dom Anselme Le Michel, Historia abbatiæ Majoris Monasterii, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12875, fol. 317, d'après C.
E. Copie du xviiie s., dans Dom Martene, Histoire de l'abbaye de Marmoutier, seconde partie, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12878, fol. 324.
F. Copie partielle, du xviiie s., faite pour Gaignières, Bibliothèque nationale, ms. lat. 54413, p. 246, d'après C.
G. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 37, fol. 124, d'après F.
a. Mabillon, Annales ordinis sancti Benedicti, l. lxviii, § lviii ; t. V, p. 310, publication partielle.
b. Morice, Mémoires pour servir de preuves à l'histoire de Bretagne, t. I, col. 481.
c. Migne, Patrologiæ (latinæ) cursus, t. CLIX, col. 839, d'après a.
d. R. de Lasteyrie, Cartulaire général de Paris, t. I, p. 135, n° 109, d'après a et b.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 250.
Indiqué : Ch. de Grandmaison, Inventaire sommaire des archives départementales, Indre-et-Loire, t. III, p. 123, H 364.
[In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Philippus, Dei gratia rex Francorum, universis fidelibus pacis] et sanitatis in Domino perhenne subsidium. [2] [Disponente ac moderante omnia prout vult auctore et ordinatore omnium] Deo, quicumque aliis precellimus et recte sapimus, disponi nos ac moderari [3] [ab ipso non ignoramus, sicut scriptum est, quia omnis potestas a Deo est.] Si ergo generis humani communem conditionem propter eam qua excellimus [4] [vanitatem obliviscamur, si propter eam que nobis arridet et blanditur terrena pr]osperitas, voluntati creatoris nostri et imperio parere negligamus, timendum nobis est [5] [ne id nobis eveniat, quod ipse interminatur, quia «potentes potenter tormenta p]acientur», et cui plus committitur plus ab eo exigetur. Quod si cuncta quȩ agenda sunt [6] [a nobis adhuc terrenis intendentibus nequaquam impleri possunt, penitus tamen ot]iosi et inutiles servi remanere non debemus, ne de toto rei ad judicium veniamus, [7] qui in parte fideles existendo absolvi poteramus. Habent[es igitur voluntatem] corrigendi ea quȩ in regno nostro deviant a justitia, primo omnium a domo [8] Domini incipiamus ut, dum cultui divino propensius intenti fuerimus, facilius nobis [ce]dant quȩ disponenda sunt in negotiis temporalibus. Notum itaque sit omnibus [9] habere nos capellam dominicam in honore beati Bartholomei apostoli et beati Maglorii confessoris constructam, sitam in Parisiorum civitate juxta aulam regiam, [10] quȩ hactenus a propriis abbatibus non tam gubernata quam desolata videbatur maxime tempore Haimonis abbatis, per cujus incuriam in tantum [11] [adn]ichilata erat, primo monastici ordinis religione, dein rerum exteriorum depopulatione, ut pauci fratres, qui adhuc ibi remanserant, de rebus ȩcclesiȩ, prout monachos [12] [decet, su]stentari non valerent et, jam pene ad secularitatem redacti, unusquisque de proprio suo prout poterat, cum magna necessitate et ordinis transgressione, sibi [13] [procurabat. De] hac ergo ȩcclesiæ desolatione cum supradicto abbate Haimone rationem ponentes, cum se excusare non posset et per negligentiam suam omnia [hec [14] accidisse cognosceret, assentione ejusd]em et supplicatione fratrum loci illius habitatorum, admonitione quoque obtimatum nostrorum et suggestione quorundam religiosorum [15] virorum, hoc consilium salubre repperimus ut ȩcclesiam ipsam, cum omnibus rebus quȩ ad eam pertinent in quacunque regione vel provintia site sunt, in manus ordinate et monastice viventium, abbatis videlicet Bernardi et monachorum beati Martini Majoris [16] Monasterii, ad restaurandum traderemus. Quod et fecimus pro redemptione animȩ nostrȩ et antecessorum nostrorum et pro incolumitate et statu regni nostri omniumque ad nos pertinentium, [17] perpetuo jure firmantes et sigillo nostro signantes, ut ȩcclesia supradicta cella sit dominica beati Martini et omnis ejus ordinatio in arbitrio et providentia pendeat abbatis et [18] monachorum Majoris Monasterii tam presentium quam futurorum usque in finem seculi, nullusque sit de regni nostri successoribus, qui auctoritatis nostrȩ legibus refragetur, quemadmodum [19] nec ipsi contempni se volent a suis sequacibus, nec nos nostrorum priorum statutis contraire volumus. Quicumque huic nostro precepto contraire voluerit, ȩrario nostro [20] .C. libras auri persolvat ejusque calumnia irrita fiat. Actum est hoc Parisius publice in aula regia coram subscriptis testibus, anno ab incarnatione Domini millesimo [21] .XCIII., indictione .I., epacta .XX., .VIX. kal. martii, regnante Philipo rege, anno ordinationis suȩ .XXXVI.
[22] Signum Ursionis, Silvanectensis episcopi. [23] Signum Hugonis, fratris Philippi regis. [24] Signum Widonis, dapiferi regis. [25] Signum Adelelmi, constabularii regis.Signum + Philippi regis. [26] Signum Symonis de Nielfo. [27] Signum Manassen, vicecomitis Miliduni. [28] Signum Hugonis de Avoto. [29] Signum Henrici Loheranni. [30] Signum Eirii, coqui regis. [31] Signum Goislini, regis camberlarii. [32] Signum Gauterii, camberlarii regis. [33] Signum Willelmi, camberlarii regine. [34] Signum Harduini, camberlarii regine.[23bis] Monachi qui huic sanctioni presentes affuerunt sunt hi : [24bis] Hilgodus qui fuit Suessionorum episcopus, et Andreas, frater ejus ; [25bis] Rotbertus, Parisiensis prior supradicti coenobii ; [26bis] et Robertus de Castello, qui fuit dapifer suprascripti [27bis] regis Phippi.
[Hubertus cancellarius scripsit et subscripsit +].
(Locus sigilli.)