1090. — Paris.
Philippe Ier confirme les immunités et privilèges, les biens meubles et immeubles du monastère de Saint-Remi de Reims.
A. Original. Parchemin, avec débris du sceau. Hauteur, 590 mm. ; largeur, 527 mm. Archives départementales de la Marne, fonds de Saint-Remi, en dépôt à l'Hôtel de ville de Reims, liasse ii, n° 3.
B. Copie du commencement du xiiie s., dans le Cartulaire B de Saint-Remi, p. 119 (fol. lxi), sous la rubrique : «Privilegium domni Philippi regis de immunitate castri et rerum beati Remigii», Archives départementales de la Marne, en dépôt à l'Hôtel de ville de Reims.
C. Copie du xive s., dans le Cartulaire A de Saint-Remi, p. 86 (anc. fol. xlv), sous la rubrique : «Privilegium Philippi regis de protectione regali istius ecclesie et membrorum ejus», charte cotée «III T», Archives départementales de la Marne, en dépôt à l'Hôtel de ville de Reims.
D. Copie authentique, du xviie s., collationnée à l'original le 8 juin 1633 par un huissier royal, Archives départementales de la Marne, en dépôt à l'Hôtel de ville de Reims.
E. Copie authentique, du xviie s., collationnée à l'original le 20 février 1645 par deux notaires royaux, Archives départementales de la Marne, en dépôt à l'Hôtel de ville de Reims.
F. Copie authentique, du xviiie s., collationnée à l'original le 20 juin 1741, par deux notaires royaux, Archives départementales de la Marne, en dépôt à l'Hôtel de ville de Reims.
G. Copie du xviie s., dans Monasticon Benedictinum, t. XXXVI, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12693, fol. 190, d'après C.
H. Copie de l'an 1678, Bibliothèque de Senlis, Collection Afforty, vol. 13, p. 469.
I. Copie du xviie siècle, Bibliothèque nationale, Collection De Camps, vol. 9, fol. 185, d'après a.
a. Marlot, Metropolis Remensis historia, t. II, p. 181 ; édit. franç., Histoire de la ville, cité et université de Reims, t. III, p. 714, n° xxxvii, publication partielle.
b. Varin, Archives administratives de la ville de Reims, t. I, p. 241, n° lxix.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 236.
Indiqué : Luchaire, Louis VI, n° 2.
In nomine sanctȩ et individuȩ Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen. Philippus, divina clementia rex Francorum, [2] universis fidelibus nostris et posteris, scilicet tam praesentibus quam futuris. Cum dominetur Excelsus in regno hominum et det illud cuicunque voluerit, in hoc [3] vel maximo debemus ei gratiam pro gratia, ut in defensione sanctȩ ȩcclesiȩ nostra vigeat auctoritas, prout eam interpellaverit rerum causa et temporum utilitas. [4] Notum ergo fieri volumus quibusque regni nostri successoribus domnum et venerabilem Heinricum, abbatem sancti patris nostri Remigii, regiam nostram celsitudinem adisse, [5] quatinus immunitates, tam nobili tamque glorioso loco ab antecessoribus nostris Francorum regibus concessas, nostri quoque decreti confirmaret auctoritas. Cujus fideli [6] voto libenter assentientes, licet generalem defensionem sanctȩ ȩcclesiȩ debeamus, specialiter eam sancto Remigio concedere decrevimus, vel quia apostolus Francorum est electus a Deo, vel [7] quia auctoritate apostolica coronȩ nostrȩ patrocinatur et regno. Igitur, ex more antecessorum nostrorum regum, regia nostra preceptione, sicut et ab illis decretum est, decernimus et [8] publica auctoritate constituimus ut castrum, in quo idem beatus Remigius corpore quiescit cum burgo quod adjacet sibi, immune sit ab omni aliena justitia et potestate, et praeter abbatem et ejus [9] monachos nullus ibi exerceat ullam judiciariam districtionem, et liceat abbati et fratribus ibidem habere et caumas et furnos et artes et molendinos et piscaturas et viridiaria et mercatum, [10] cum res illud postulaverit, et quȩcunque eorum placito et usibus visa fuerint eis libere permittimus et donamus, sed et villas omnes et possessiones ejusdem sancti ab omni oppressi-[11]-one et qualibet aliena judiciaria potestate prohibemus, hoc est praedictum castrum cum adjacentibus suis, Crusniacum cum adjacentibus suis, Sarpieicurtem, Genvereium, Columnas, Saciacum, [12] Villare Aleranni cum adjacentibus suis, Villare in Silva et Iezeiacum, Condatum cum adjacentibus suis, Eysce, Vallem dominicam, Curtem Ausorum, Domnum Remigium, Condam, [13] Asencellam, Villare in Estaneio cum adjacentibus suis, Drusiacum, Luponis montem et quicquid in comitatu Burgundiensi eadem ecclesia possidet vel in Catalaunensi territorio, elemo-[14]-sinamque Vualteri comitis ; item, Septem Salices, Tasciacum, Viriliacum, Murianacum, Hermundi villam, Tiliam, Canaium, Crobannam, Corbiniacum cum adjacentibus suis, Festuls, Salicem [15] sancti Remigii cum adjacentibus suis, Basilicam curtem cum adjacentibus suis, Bainam, Erpeium, Tuniacum, Vicum cum adjacentibus suis, Gerson, Jehenneivillam, Givereium, Bairon, Pontembairi [16] cum adjacentibus suis et cellam Caniacum cum adjacentibus suis, et omnia quȩ possidet vel possidebit in comitatu Porciensi, et cellam sancti Oricoli cum adjacentibus suis, et quicquid in [17] regno nostro est, pertinens ad jus sancti Remigii, et quod in presens tenet et quod in futurum adquiret et tenebit, sive sit ȩcclesia, sive villa, sive mansionile, sive praedium ab aliquo datum, et [18] omnia quȩ ejus vel sunt vel erunt sive mobiles res sive immobiles, nostrȩ praesentis auctoritatis decreto roboramus et defendimus et ab omni inquietudine et externa pote-[19]-state, scilicet alicujus archiepiscopi, episcopi, ducis, comitis, vicecomitis vel cujuscunque comitis vel pervasoris, ex hoc nunc et deinceps omnino prohibemus, ut in pace sanctȩ ȩcclesiȩ [20] religio praedicti monasterii augeatur et vigeat, et defensio ejus et libertas ad salutem ȩternam nobis et posteris nostris omnibusque hoc nostrȩ regiȩ praeceptionis decretum [21] servantibus proficiat in perpetuum. Eos autem qui nobis in regno successuri sunt per Deum, regem regum, obtestamur ut hoc privilegium, quod, ut in perpetuum vigeat, sigillo nostro [22] signamus, inconvulsum custodiant, ut patronum regni sui beatum Remigium in perpetuum habeant, cujus apostolatu pervenimus ad fidem catholicam.
[23] Actum est hoc privilegium et corroboratum Parisius, anno incarnati Verbi millesimo .XC., indictione .XIII., [24] epacta .XVII., regnante Philippo, Francorum rege, anno .XXVIII. + Phylippi regis signum +. Signum Hludovici, filii ejus +.
[25] + Signum Jozfridi, Parisiacensis episcopi. + Signum Odonis comitis. + Signum Gervasii dapiferi. + Signum Frogeri. [26] + Signum Pagani et Nanteri de Monte Gaio. Ego Ursio, Silvanectensis episcopus ac regiȩ majestatis cancellarius, scripsi + [27] et publice lectum recognovi.
(Sigillum.)