1075, avant le 23 mai. — Paris.

Philippe Ier confirme, par l'apposition de son monogramme et de son sceau, la charte de fondation du monastère de Pontlevoy délivrée par Gelduin de Saumur, sa femme Aenor et leur fils Geoffroy, en juillet 1035.

Référence : Maurice Prou et Henry D'Arbois de Jubainville (éd.), Recueil des actes de Philippe Ier (1059-1108), Paris, 1908, no75.

A. Original. Deux feuilles de parchemin assemblées, avec traces de sceau plaqué. Hauteur, 780 mm. ; largeur, 500 mm. Archives départementales de Loir-et-Cher, fonds de Pontlevoy, n° 2.

B. Copie de l'an 1272, dans un vidimus de l'official de Chartres, de mars 1272, expédition originale scellée, Archives départementales de Loir-et-Cher, fonds de Pontlevoy.

C. Copie du 21 août 1458, délivrée par Pierre Maréchal, clerc du diocèse de Chartres, notaire apostolique, Archives départementales de Loir-et-Cher, fonds de Pontlevoy, d'après B.

D. Copie abrégée, du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 66, fol. 143.

E. Copie du xviiie s., par Dom Verninac, Bibliothèque d'Orléans, ms. 489 (anc. 394, t. III), fol. 276 v°, d'après B.

F. Copie d'environ l'an 1728, dans dom Chazal, Histoire de l'abbaïe de Notre-Dame de Pontlevoy, preuves, n° iii, ms. conservé à l'Institution de Pontlevoy, d'après B.

G. Copie de l'an 1890, par l'abbé Métais, Bibliothèque nationale, ms. fr. nouv. acq. 6278, fol. 165, d'après F.

a. Sainte-Marthe, Gallia christiana, t. IV, p. 736.

b. Baluze, Histoire généalogique de la maison d'Auvergne, t. II, p. 45, texte abrégé, d'après un cartulaire de Saint-Florent-de-Saumur.

c. Gallia christiana, t. VIII, instrumenta, col. 413, «ex eodem chartulario [monasterii Pontis-levii]».

d. Labanoff, Recueil de pièces histor. sur la reine Anne, pièces justificatives, n° xvi, p. 37, d'après b.

e. P. de Fleury et Boutaric, Acte de Philippe Ier relatif à l'abbaye de Pontlevoy, dans Revue des Sociétés savantes, 5e série, t. VIII (1874), p. 297, la confirmation royale seule d'après A.

f. Lex, Eudes comte de Blois, p. 165, n° xxix, d'après A.

g. Porcher, Histoire de l'abbaye de Pontlevoy, dans Revue de Loir-et-Cher, 14e année (nov. 1901), col. 207, d'après A, et ibidem, 15e année (avril 1902), col. 52, d'après B.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 9 et 146.

Indiqué : Lex, ouvr. cité, p. 118, n° 67.

Fac-similé : Fac-similé : de l'original, héliogravure Dujardin, exécuté en 1882 pour la conférence de M.A. Giry, à l'École pratique des hautes études, section des Sciences historiques.


Quanta et quam benignissima circa humanum genus Dei existit pietas nemo mortalium vel corde cogitare vel verbis aperire potest. Invitat enim nos ut post multa per-[2]-petrata scelera ad eum redeamus, pie et misericorditer dicendo : «Venite ad me omnes qui laboratis et honerati estis, et ego vos reficiam», et in alio loco Euvangelii [3] hortatur nos ut de terrenis rebus atque caducis adquiramus cȩlestia et in æternum mansura, taliter inquiens : «Facite vobis amicos de mammona iniquitatis ut, cum [4] defeceritis, reficiant vos in æterna tabernacula». Igitur, in Dei nomine, ego Gelduinus, vir seculari militiæ subditus, et Adenors uxor mea, Gausfredusque filius noster, nostrorum [5] reminiscentes multitudinem peccatorum et ultimi judici[i] diem fortiter expavescentes atque cum illis fidelibus, quibus Deus in illa die dicturus est : «Venite benedicti, [6] patris mei percipite regnum», aggregari desiderantes, concedimus sanctȩ Dei genitrici Mariȩ semperque virgini de nostris rebus nobis dimissis a nostris progenitoribus. Agimus [7] autem hoc in presentia domni Ansberti, abbatis, monachorumque qui ibi jam congregati vel congregandi sunt militantes summo regi secundum regulam sancti Benedicti, [8] piissimi patronis, quatenus de animabus parentum nostrorum et nostris, qui abbatiam prout possumus toto corde construimus, memoriam in suis orationibus habeant et [9] pro nobis peccatoribus Dei clementiam exorent, ut, cum nobis dies mortis advenerit, non gaudeat de nobis pestifer inimicus, sed per beatȩ Mariȩ intercessionem eripi-[10]-at nos misericordia Xpisti de manu Diaboli et penis Inferni et transferat ad gaudia Paradisi. Denique sciant presentes et futuri quod huic nostro facto libenter annuit comes [11] Odo et Ermengardis, comitissa, filii quoque eorum Tetbaldus et Stephanus, ex quorum beneficio tenemus quȩ prefate ȩcclesiȩ tribuimus et hic nunc nomina-[12]-tim recitaverimus. Quippe est in hac donatione ȩcclesia sancti Petri, quȩ actenus fuit capud Pontis Leviati, sed amplius erit subdita Dei genitrici ; similiter servi [13] et ancillȩ omnes ad eam pertinentes hic et ubique degentes totaque burchi consuetudo, census et vicaria, teloneum quoque et pedagium, insuper omnes consuetudines ab illo exeun-[14]-tes, beneficium autem .iiiior. aequitum, Aimerici Pirarii, Tetbaldi Regis, Walterii Belsarii, Othelini filii Adelelmi de Sivrai. Similiter Calmonti dedimus .iiiior. arpennos [15] vinearum cum omni consuetudine et de silva Calmontis terciam partem pasnatici et ad dominicos porcos de pastione quantum duraverit, necnon in supradicto castello omnem [16] que mihi ab aliis persolvitur consuetudinem sive ex aqua seu ex aliqua re que venundari vel emendi potest ; de pratis vero .iiiior. arpennos super ripam Siscie. Addimus autem [17] huic nostro beneficio de villa furnum, et censum qui mihi solvebatur de terra sancti Petri, ad presens in dominium, cetera vero spondemus deliberare ; quod si nequiverimus, filio nostro id faciendum [18] dimittimus. Ceterum casamenta Walterii Inferni, Hervei Mestiverii, Frederici de Castelloduno, quȩ ab utrisque ȩcclesiis nostro dono possident, adhuc invitus retineo, quia libere ea huic dono [19] inserere non prevaleo ; verum ante vestram presentiam polliceor hoc me facturum quam citius potero. Hæc itaque et cetera, quȩ vel nos vel aliorum fidelium devotio jam sepedicto loco concessimus [20] vel concessuri sumus, ab hodie in antea libere et quiete possideant abbas et monachi sancte Marie, nemine contradicente. Si quis vero ex fratribus et sororibus vel nepotibus seu aliis propinquis [21] nostris aut ullus umquam homo vel femina contra hanc donationem, quam propria voluntate facimus, aliquam calumpniam monachis inferre voluerit, nisi cito humiliatus ad eos proferens [emendationem] ve-[22]-nerit, in primis Dei omnipotentis et perpetuȩ virginis Mariȩ atque omnium electorum Dei iram incurrat et cum Juda traditore atque Symone mago vivus in Infernum descendens [23] semper ibi ardeat, ac deinde irritum faciat quod vindicat.

[24] Ut igitur hæc auctoritas firmior atque stabilior sit, eam manibus nostris signo sanctȩ crucis firmavimus et manibus seniorum nostrorum et multorum virorum nobilium fir-[25]-mandam et corroborandam tradidimus. + Signum + Odoni comitis. Ꞩ. Ermengardis comitissa. Ꞩ. Tetbaudi comitis. Ꞩ. Stephani comitis. [26] Ꞩ. Teoderici episcopi. Ꞩ. Gelduini. Ꞩ. Adenors, uxori suȩ. Ꞩ. Gausfredi, filii eorum. Ꞩ. Gausfredi vicecomitis. Ꞩ. Gelduini de Britolio. Ꞩ. Harduini, filii ejus. Ꞩ. Wanili thesaurarii. [27] Ꞩ. Hervei Burgonici. Ꞩ. Gauscelini de Blesis. Ꞩ. Wicherii infantis. Ꞩ. Gaufredi filio Burcardi. Ꞩ. Iurois. Ꞩ. Campelini. Ꞩ. Willelmi Drucis. Ꞩ. Landranni. Ꞩ. Gisleberti, filii Hudonis. [28] Ꞩ. Hudonis, filii Gisleberto. Ꞩ. Hattonis, filii Hilgodi. Ꞩ. Vinaldi. Ꞩ. Mainardi vicarii. Ꞩ. Wilelmi, filii Ernaldi. Ꞩ. Tescelini clerici. Ꞩ. T..... Ꞩ. Gelduini, filii Huberti. [29] Ꞩ. Tetbaldi Regis. Ꞩ. Rainaldi. Ꞩ. Walterii, fratris ejus. Ꞩ. Rainaldi de Regemorantino. Ꞩ. Dadonis. Ꞩ. Bernardi de sancto Aniano. Ꞩ. Rainaldi. Ꞩ. Rotberti prepositi. [30] Ꞩ. Hervei vicecomitis. Ꞩ. Gelduini, filii ejus. Ꞩ. Rainerii. Ꞩ. Sigefridi. Ꞩ. Odonis cubicularii.

[31] Ꞩ. Arnulfi archidiaconi. Ꞩ. Wilelmi prepositi. Ꞩ. Sigonis. Ꞩ. Iurois. Ꞩ. Hildegarii. Ꞩ. Walterii Rufi. Ꞩ. Ascelini. Ꞩ. Aiverdi. Ꞩ. Hugoni, filii Aucherii.

[32] Anno ab incarnatione Domini millesimo .XXX.V., concurrentes .II., indictione .IIIa., epact. novem, terminus Paschȩ .VI. kal. aprilis, dies Domini Paschȩ .III. kal. aprilis, luna ipsius diei .XVII. [33] Dato in mense julio, anno .IIII. Henrici regis regni. Sunt preter ea huic testamento multa addita et coram testibus a domno Gaufrido, supradicti Gelduini filio, deliberata atque [34] corroborata, que ante huic pagine non fuerunt inserta, licet a nobili Gelduino fuerint ut cetera concessa. Ipse etiam domnus Gaufredus addidi[t] ecclesiam quandam sancti Gervasii in prospectu [35] Blesis.

[36] In nomine Domini, Dei gracia Philipus Francorum rex, hoc scriptum et firmamentum supradicte donacionis concessimus [37] et manu nostra propria signavimus publice Parisius in palacio nostro, anno regni nostri .XVI., et sigillo nostro corrobori precepimus [38], anno incarnati Verbi millesimo septuagesimo .Vto. Ꞩ. Annȩ, matris Philippi regis. Ꞩ. Frederici, regis dapiferi. Ꞩ. Hainrici, [39] regis constabularii. Ꞩ. Hugonis camerarii. Ꞩ. Hervei, magistri pincernarum. Ꞩ. Gosfridi de Calvomonte, cujus [40] peticione et precatu astipulatio presens facta est.(Monogramma.)

(Locus sigilli.)

[41] Goisfridus, Parisioriorum (sic) episcopus et idem regis cancellarius, relegendo laudavit.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook