1076, 14 octobre. — Poitiers.
Philippe Ier, à la prière de Geoffroy, duc d'Aquitaine, confirme toutes les donations de terres que ses hommes pourraient faire au nouveau monastère fondé par ledit Geoffroy au lieu dit Chasseignes dans le faubourg de Poitiers.
A. Original. Parchemin, troué. Hauteur, 280 mm. à gauche, 270 mm. à droite ; largeur, 570 mm. Archives départementales de la Vienne, fonds de Montierneuf, carton 6, pièce n° 1.
B. Copie du xviiie s., par Dom Fonteneau, Bibliothèque de Poitiers, Collection Dom Fonteneau, t. XIX, p. 25, d'après A.
C. Copie du xviiie s., annexée à l'original, Archives départementales de la Vienne, fonds de Montierneuf, carton 6, pièce n° 1, d'après A.
D. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 31, fol. 132, d'après A.
E. Copie du commencement du xve s., dans le Livre blanc de Montierneuf, Archives départementales de la Vienne, fonds de Montierneuf, registre 206, fol. 7 v° (p. 8).
F. Copie du xve s., dans Galteri codex, Archives départementales de la Vienne, fonds de Montierneuf, reg. 205, fol. 3, d'après le vidimus de Charles VII mentionné en G.
G. Copie du xve s., dans des lettres royaux de Charles VIII, données à Poitiers en février 1486 (1487 n. st.), confirmant des vidimus successifs de Charles VII, à Poitiers, en novembre 1434, et de Louis XI, à Poitiers, en janvier 1461 (1462 n. st.), Archives nationales, JJ 218, fol. 83, pièce n° viixxiii, sous le titre : «Confirmatio privillegiorum monasterii novi sancti Johannis Pictavensis».
H. Copie de la fin du xviie s., faite pour Gaignières, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17147, fol. 58, d'après E.
I. Copie du xviie s., dans Dom Estiennot, Antiquitates in diœcesi Pictaviensi Benedictinæ, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12755, p. 633, d'après F.
J. Copie du xvie s., Archives départementales de la Vienne, fonds de Montierneuf, cahier dans la liasse 13, fol. 1 v°, d'après le vidimus de Charles VIII indiqué en G.
K. Copie du xvie s., Bibliothèque nationale, Collection Dupuy, vol. 841, fol. 168, d'après une copie du vidimus de Charles VIII indiqué en G, collationnée le 18 novembre 1493 par Hazard, prévôt enquêteur du Poitou.
L. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 75, fol. 61, d'après un texte dérivant du vidimus de Charles VIII indiqué en G.
M. Copie du xviie s., dans Monasticon Benedictinum, t. XXVIII, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12685, fol. 166.
N. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection De Camps, vol. 9, fol. 278, d'après a.
a. Besly, Histoire des comtes de Poictou, p. 365.
b. Recueil des historiens de la France, t. XI, p. 120, n. e, fragments.
c. Ordonnances des rois de France, t. XIX, p. 687, d'après G.
d. Paul Guérin, Recueil des documents concernant le Poitou, dans Archives historiques du Poitou, t. XXIX, p. 71, n° mxxxix, d'après G.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 153.
Indiqué : L. Delisle, Le cartulaire de Quimperlé, dans Bibliothèque de l'École des Chartes, t. XLII, p. 251.
In nomine sanctȩ et individuȩ Trinitatis. Ego Phylipus, gratia Dei Francorum rex, omnibus sanctȩ matris ȩcclesiȩ alumpnis tam presentibus quam futuris volo manifestari quia Goffredus, Aquitanorum dux, nostram [2] adiens serenitatem precatus est nos ut, si aliquis nostrorum hominum aliquid de terra quȩ ad nos adtinet, pro animȩ suȩ redemptione, dederit monasterio, quod ipse ȩdificare facit in suburbio Pictavis, in loco scilicet qui dicitur Chassagniȩ, [3] annueremus esse firmum. Cujus peticionem aure benigna suscipientes, annuimus esse firmum et ratum, si quilibet homo vel quȩlibet femina de terra quȩ ad nos adtinet, culta videlicet vel inculta vel de silvis vel de pratis vel de aquis, [4] ubicumque locorum sit in terra quȩ ad nos adtinet, pro redemptione animȩ suȩ vel aliqua precii commutatione, [mona]sterio supradicto dederit. Ut vero hȩc concessionis carta firmior permaneat, [cr]u[c]e facta in inferio[r]i mar-[5]-[gi]ne hujus cartȩ propriis manibus firmavimus atque ad firmandum tradidimus nostris obtimatibus qui ibi aderant, [i]p[si] etiam duci suisque obtimatibus quorum nomina, nostrorum scilicet et suorum obtimatum, subtus sunt scripta. [6] Volumus autem manifestum fieri quia de omni terra quȩ ad nos adtinet, si quis dederit vel vendider[it], supradicto monasterio novo annuimus esse firmum et ratum, terra de thesauro sancti Martini solummodo [7] excepta. Volumus quoque manifestum fieri quia ideo nostri sigilli inpressionem huic cartȩ inponere non jussimus quia illud apud nos non habebamus ; tunc enim temporis cum magna festinatione et nimis private veneramus [8] Pictavim ad Gaufredum, ducem Aquitanorum, ut nobis auxilium preberet contra Guillelmum, regem Anglorum et comitem Normannorum, qui tunc contra nos in Britannia quoddam opidum obsederat. Si quis ergo [9], vel ego vel aliquis ex mea progenie, contra hanc cartam calumpniando insurrexerit, iram omnipotentis Dei et beatȩ Dei genitricis virginis Mariȩ et beati J[ohannis evange]list[ȩ], i[n quorum honore hoc monasterium] [10] est edificatum, omniumque [D]ei fidelium [incurrat] per[pet]uoque anathema[te] per[cussu]s pereat.
[11] Ꞩ. Goffredi, Aquitanorum ducis, qui hanc cartam a rege fieri peciit. [12] Ꞩ. Hugonis magni, fratris Philipi regis. Ꞩ. Fulconis, in Ambianensem episcopatum tunc electi, non adhuc consecrati. Ꞩ. Raginaldi, sancti Martini thesaurarii. Ꞩ. Galeranni Silvanectensis, camerarii regis. [13] Ꞩ. Audeberti, comitis de Marchia. Ꞩ. Guidonis Navernensis.
[14] Hȩc crux + signum Philipi regis. Acta sunt hȩc Pictave, pridie idus octobris, anno ab incarnatione Domini millesimo septuagesimo sexto, regni Philipi regis nono decimo.