1060-1061.
Philippe Ier, à la prière de Guillaume, abbé du monastère de Saint-Philibert de Tournus, confirme audit monastère toutes ses possessions.
A. Original perdu.
B. Copie du xive s., dans un vidimus de Philippe IV, donné à Paris, en avril 1309, Archives nationales, JJ 41, fol. 28 v°, n° xlii.
C. Copie partielle du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 66, fol. 12, d'après B.
D. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection De Camps, vol. 8, fol. 311, d'après a.
a. Chifflet, Histoire de l'abbaye royale et de la ville de Tournus, p. 316, d'après A.
b. Juenin, Nouvelle histoire de l'abbaïe royale et collegiale de Saint Filibert et de la ville de Tournus, preuves, p. 128, d'après a.
c. Labanoff, Recueil de pièces historiques sur la reine Anne, p. 19, n° viii, d'après a.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 75.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Philippus, gratia Dei rex. Si locis cultibus divinis mancipatis ac servorum Dei necessitatibus emolumentum regie celsitudinis exhibemus, profuturum nobis hoc ad presentem vitam felicius transigendam et ad futuram beatitudinem facilius obtinendam nullatenus dubitamus. Quocirca noverit omnium sancte Dei ecclesie fidelium nostrorumque presencium et futurorum industria quoniam adiit nostre presentiam potestatis Guillelmus, infimus omnium abba, humiliter supplicando efflagitans quatinus precepta que antecessores nostri Francorum reges sancte et intemerate virgini Marie sanctoque fecerant Philiberto confessori precellentissimo, prenotato abbati omnibusque monachis ejus nutu subditis, precepto nostre auctoritatis corroboraremus pro Dei sanctorumque omnium amore atque pro salute anime mee patrisque mei domni Henrici regis genitricisque mee Anne necnon et perpetua prosperitate nostra ac statu regni nostri. Quorum petitionibus annuentes concedimus prelibato abbati sancti Valeriani martiris abbatiam que est sita in pago Cabilonensi, super fluvium Sagonam, in qua ipse corpore quiescit, castrum quoque Trenorchium, quod est ex jam dicta abbatia necnon et omnes res que olim a fidelibus xpistianis predicto martiri collate fuerunt, Tornucium quoque villam cum omnibus ad se pertinentibus vicis et villis, scilicet Lambras, Balneatam, Villa nova, Costaldas, Plotas Morincas, Manciacum, Pistriacum, Briana, Juvennonum, Louincum, cum adjacentiis suis, que sita est in confinio trium episcopatuum, scilicet Vesoncionensis, Lugdunensis et Cabilonensis, et Bisiacum villam et Bodellam et Caprosium sanctumque Benignum, in episcopatu positas Lugdunensi, cum aliis ecclesiis hiis pertinentibus in eodem episcopatu, et in episcopatu Matisconensis ecclesie, villas cum ecclesiis, Ulchisiacum, Achiacum, Campanias, Lennam, cellam sancti Romani cum quinque ecclesiis, [et in ipso episcopatu, ecclesiam sancte Marie, Belnadum vocatam, et aliam nomine Li] vocitatam ; et in comitatu Arvernensi, monasterium Tresal, cum una parrochiali ecclesia, et cellam sancti Porciani cum decem ecclesiis et omnibus sibi pertinentibus exeniis ; et in pago Vellavensi, monasterium Godit cum omnibus sibi pertinentibus, sancti Mauricii, locum vallis Amblivine ; et in pago Arausicense monasteria duo, Dusaram et Vallem Ninfarum cum ecclesiis ad se pertinentibus ; et in episcopatu Pictavensi monasterium quod vocatur Herus insula, in maris Oceani limbo positum, cum ecclesiis tredecim, locumque vocabulo Losdunum cum pertinentibus sibi villis et ecclesiis ; et in episcopatu Andegavensi, cellam sancte Marie, vocabulo Conaldum, cum ecclesiis et villis sibi pertinentibus, Taisiacum, Madernas, Fabricas, Bernezacum, Ponciacum, Loriam, Tarenciacum ; et in episcopatu Nannetico, monasterium quod vocatur Deas cum ecclesiis sibi pertinentibus, Corceiaco, sancto Liminio, Lemovicina, Ratinsi, et aliis olim sanctis prenominatis a bonis hominibus collatis ; Buxiolum quoque in pago Cinomannico ; cellam quoque sancti Prudentii, in pago Pictavensi ; Talgariam, Adriacum et Classiam, Caciacum integerrimas, in pago Belcinensi ; Asinarias, in pago Pictavensi cum ad se omnibus pertinentibus rebus, eo videlicet modo ut prefati sancti et predictus abba suique successores perpetualiter habeant. Volumus itaque in predicto loco trapehetas esse et ut predictus locus sit caput omnium suprascriptarum rerum et super omnia que aut a nobis aut a fidelibus nostris amodo collata sunt vel fuerint, igitur memorato loco omnes res superscripte deserviant et sint in usibus monachorum et necessitatibus pauperum. Preterea licenciam damus eidem congregationi de se semper eligendi abbatem secundum sancti Benedicti regulam, sicuti et alii reges nostri antecessores fecerunt ; annalem quoque mercatum per dies quatuor tribus temporibus anni concedimus, scilicet in festivitate sanctorum Petri et Pauli apostolorum et in nativitate sancte genitricis Marie et in festivitate sancti Martini episcopi et confessoris, et theloneum ipsius mercati. Volumus quoque ut a nulla impediatur judiciari potestate. Concedimus quoque eis immunitatem sexcentorum solidorum quam Karolus imperator et ceteri reges post ipsum concesserunt, cujus immunitatis infractor sexcentorum solidorum fore culpabilem judicetur ; erogamus itaque luminaribus ipsius ecclesie totum quicquid exinde sperare potuerat jus fisci nostri. Jubemus itaque ut nullus nostrorum vel successorum dux vel comes seu vicecomes aut vicarius aut missus discurrens, in predicta immunitate aut monasterio a nobis et successoribus nostris collata exquirere aut mansionaticum aut parafredum aut eulogias presumat, neque horum quippiam ab eorum servis, colonis seu francis super eorum terram commanentibus exigere in publicis mercatis sive de fratrum negociis sive de suis teloneum, aut ullam exactionem neque in mari sive in Ligeri fluvio aut Rodano aut Sagone aut Dou vel ceteris fluminibus navigantibus aut littoribus commorantibus exigere audeat aut presumat aut navaticum aut sospitaticum aut salutaticum aut portaticum neque in terra rotaticum neque in tabernis ullam exhibitionem. Precipimus quoque nostra regia auctoritate ut nemo antistitum vel comes aut aliqua laycalis potestas in prefato loco placitum constituere aut tenere audeat nisi ab abbate invitatus. Unde hoc nostre altitudinis preceptum fieri predicto abbati Guillelmo jussimus, per quod ipse suique successores memoratas res quas modo concedimus et de preterito concessimus, ritu perpetuo teneant atque possideant, sciatque se infractor hujus concessionis reum a Deo in gehenna dampnari nostraque se sciat omnino gratia privari quamdiu non cessaverit calumpniari. Et ut hoc nostre auctoritatis preceptum inviolabile permaneat, sigillo nostro insigniri jussimus.