1067, 7 août. — Chaumont-sur-Loire.

Philippe Ier confirme la charte par laquelle Robert de Sablé et sa femme donnent à l'abbaye de Marmoutier l'église de Saint-Malo et les autres églises de Sablé, diverses terres, une terre pour édifier un bourg, et déterminent les droits des moines et les leurs sur le marché.

Référence : Maurice Prou et Henry D'Arbois de Jubainville (éd.), Recueil des actes de Philippe Ier (1059-1108), Paris, 1908, no34.

A. Original. Parchemin, sans trace de sceau plaqué. Hauteur : 753 mm. ; largeur : 443 mm. Archives départementales d'Indre-et-Loire, H 306, n° 2.

B. Copie de l'extrême fin du xviie s., faite pour Gaignières, Cartulaire de Marmoutier, Bibliothèque nationale, ms. lat. 54412, p. 431, d'après A.

C. Copie du xviiie s., dans Dom Martène, Histoire de l'abbaye de Marmoutier, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12878, fol. 218, d'après A.

D. Copie du xviiie s., dans le Monasticon Benedictinum, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12679, fol. 95, d'après A, avec une addition d'après un autre exemplaire.

E. Copie partielle du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection de Touraine, vol. II2, n° 707, fol. 140, d'après le Cartulaire manceau de Marmoutier, carta 19.

F. Copie partielle du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection De Camps, vol. 8, fol. 327, d'après b.

G. Copie du xixe s., par Salmon, Bibliothèque de Tours, ms. 1372, pièce n° 631, d'après E.

a. Ménage, Histoire de Sablé, t. I, p. 77.

b. D'Achery, Spicilegium, éd. in-4°, t. XI, p. 294 ; éd. in-fol., t. III, p. 406.

c. Baluze, Miscellanea, éd. in-8°, t. VII, p. 195 ; éd. in-fol., t. III, p. 49.

d. Dom Piolin, Histoire de l'église du Mans, t. III, p. 663, n° xxxi, d'après A.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 106.

Indiqué : Ch. de Grandmaison, Inventaire sommaire des archives départementales, Indre-et-Loire, t. III, p. 106.


Notum esse omnibus volumus quod ego Rotbertus de Sablulio et uxor mea Hazuisa dedimus sancto Martino Majoris Monasterii et monachis ejus [2] ecclesiam sancti Macuti cum ceteris omnibus ȩcclesiis ejusdem castri pertinentibus ad predictam ecclesiam canonicalem, ita ut, quando aliquis de cano-[3]-nicis morietur aut monachus fiet, veniant paulatim prebende eorum in potestatem monachorum, donec, ablatis illis quatuor canonicis, [4] quatuor pro eis monachos abbas Majoris Monasterii ibidem constituat. Dedimus quoque supradictis monachis unam mediaturam terrȩ [5] cum pratis quȩ ad illam pertinent et exempliationes bosci de Boeria quae erant meȩ propriȩ. Dedimus etiam illis terram ad burgum [6] faciendum, solutam et quietam sine ullis consuetudinibus, preter has quas hic memoramus. In die mercati mei quamcumque rem [7] vendiderit homo monachorum sive in burgo illorum sive in meo mercato, preter panem et vinum et carnem mortuam, [8] dabit michi inde theloneum. De pane autem vel de vino vel carne mortua, si vendiderit ea domi suȩ, nichil habebo. [9] Si mercator cursorius fecerit venditionem aut emptionem in burgo monachorum cum homine illorum, habebo ego theloneum de [10] mercatore, illi vero de homine suo, nisi in die mercati. Sed si ille mercator fecerit michi aliquam injuriam vel de ipso theloneo [11] de quacumque re, non tamen repetam eum in burgo eorum nec faciam ei quicquam molestiȩ dum in eo manebit. Similiter, si homo [12] monachorum fecerit qualecumque forisfactum cuilibet homini, faciet ille homo clamorem inde ad prepositum monachorum, [13] qui si noluerit inde rectum facere, veniet ille ad monachum, per quem si non potuerit rectum consequi, referetur causa [14] ad me. Quod si nec ego potuero impetrare a monacho ut de homine suo rectum faciat, non tamen faciam ullam vim consistenti [15] in burgo monachorum aut in aliqua re illorum ; extra autem si invenero injuriosum, conpellam eum stare ad justitiam. [16] Si vero aliquis homo qui non sit mercator cursorius vendiderit aliquid aut emerit in burgo monachorum aliis diebus preter [17] diem mercati, dabit illis teloneum, non michi. Dedimus quoque supradictis monachis in Losdunensi ecclesiam de Anglario et omnia [18] que ego propria habebam pertinentia ad illam ecclesiam, et quod alius habet in ipsa ecclesia, si aliquo modo vel dono vel precio [19] potuerint adquirere, concedimus nos et filii nostri. Dedimus etiam illis sex arpennos vineȩ sitos in Losdunensi et decimum [20] denarium et decimum porcum pastuagii de Brionensi, et preter hec, pastionem ad quingentos porcos, in perpetuum. [21] Hanc elemosinam fecimus ego et uxor mea pro animabus nostris et pro anima comitis Gaufredi et pro animabus parentum nostrorum [22] et filiorum nostrorum ac filiarum et pro anima Gaufredi, fratris Hazuisȩ uxoris meȩ et pro animabus fratrum meorum Hainrici et Guidonis. [23] Et ut hec elemosyna, pro qua perpetuam quȩrimus mercedem, ipsa quoque perpetua et inviolabilis permaneret, fecimus eam confir-[24]-mari auctoritate Philippi regis Francorum, dum esset ipse rex in obsidione castelli Calvimontis, et Balduini, cognati ipsius regis, filii [25] Balduini comitis Flandriȩ, et comitis Gausfredi, de cujus casamento erat, et uxoris ejus nomine Julittae et fratris ejus Fulconis. [26] Testes de auctoramento regis : Bartholomeus, archiepiscopus Turonensis ; Gausfridus, episcopus Parisiacensis ; Adhericus, episcopus Aurelianensis ; Ivo, episcopus Sagiensis ; [27] Baldricus, equilibrator regis ; Ingenulfus, magister pincerna ; Radulfus dapifer ; Walerannus camerarius ; Fulco, filius Gervisi et Gervisus, frater ejus ; [28] Rotbertus Gifart. Petrus cancellarius subscripsit. Eustachius firmavit capellanus. Gausfridus, capellanus, similiter firmavit.

Signum GausfrediSignum PhilippiSignum Balduini comitis Andecavensisregiscomitis Flandrie (circum crucem).(circum crucem).(circum crucem).

[29] Signum (monogramma) Philippi gloriosissimi regis (Chrismon cui alligatur nota Amen).

[30] Data .vii. iduum augustarum, anno .viii. Philippi gloriosissimi regis. Actum apud castellum Calvi montis. In Dei nomine feliciter, AMHN, (amen). Indictione .v.

[31] Eustachius notarius ad vicem Balduini recognovit et (subscripsit. Notæ : Ostachius ambasciavit).

<[32] Anno ab incarnatione Domini millesimo .LX.VII.>.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook