1208, du 1er novembre, au 28 mars 1209. — Paris.

Philippe Auguste confirme les dons faits à Saint-Thomas d'Argentan par Henri Clément le Maréchal, seigneur de ce lieu, pour y établir deux prêtres chargés de prier pour le salut du roi, le sien et celui des siens et des autres bienfaiteurs de cette église. Le roi confirme ces dons et y ajoute celui d'une charretée de bois à prendre chaque jour dans sa forêt de Gouffern.

Référence : Jacques Boussard et Jacques Monicat (éd.), Recueil des actes de Philippe Auguste roi de France. Vol. 3 : Années du règne 28 à 36 (1er novembre 1206 - 31 octobre 1215), Paris, 1966, no1055.

A. Original, jadis scellé, en cire verte selon G, sur lacs de soie verte et rose. Hauteur, 265 mm. ; largeur, 199 mm. Archives de l'Hôpital d'Argentan, boîte 5, en dépôt aux Archives départementales de l'Orne, 2 HA 15.

B. Copie fragmentaire du xiiie siècle, Registre E de Philippe Auguste, fol. 153 v°.

C. Copie du xiiie siècle, Registre F de Philippe Auguste, fol. 122, d'après B.

D. Copie du xiiie siècle, Registre G de Philippe Auguste, n° 87, d'après C.

E. Copie du xive siècle, transmis par un vidimus de Silvestre, évêque de Séez, Cartulaire de Saint-Wandrille, Archives de la Seine-Maritime, 16 H 14, fol. 277 v°.

F. Vidimus du garde du sceau de la vicomté d'Argentan, du 20 janvier 1459 (n. st.), Archives nationales, P 19161, n° 32052.

G. Copie notariée du 9 avril 1629, Bibliothèque municipale d'Alençon, ms. 102, fol. 84.

H. Copie du xviie siècle, Bibliothèque nationale, Coll. Du Chesne, vol. 68, fol. 67 v°.

I. Copie du xviie siècle, Archives de l'Orne, H 5217.

J. Copie du xixe siècle, même dépôt, H 5219.

K. Copie du xixe siècle, même dépôt, H 5222.

a. Léchaudé d'Anisy, Grands rôles de l'Échiquier de Normandie, p. 167, col. 2, d'après D.

b. L. Delisle, Cartulaire normand, p. 294, n° 164, d'après E.

Indiqué : Abbé de Marolles, « Inventaire des titres de Nevers ». Bibliothèque nationale, ms. Cinq cents de Colbert, n° 283, p. 2050.


Texte établi d'après A, complété d'après B, E et G.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Ph[ilippus] Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod dilectus et fidelis noster Henricus Marescallus, dominus Argentoni, divine karitatis ductus intuitu, in ecclesia gloriosi martyris Thome de Domo Dei de Argentono constituit duos presbyteros ad serviendum ibidem Deo in perpetuum pro salute nostra et predecessorum nostrorum, necnon et pro salute anime sue et antecessorum suorum et omnium benefactorum ejusdem loci ; illi autem duo presbyteri, de donatione ejusdem Henrici, in prepositura Argentoni habebunt singulis annis viginti libras turonensium, ad Pascha videlicet decem libras et ad festum sancti Remigii decem libras ; habebunt preterea tres modios bladi ad mensuram Argentoni, unum videlicet frumenti et duos ordei, quos similiter ad festum sancti Remigii percipient annuatim de campiparte ejus de Argentono, et si forte bladum campipartis non sufficeret ad illos tres modios persolvendos, dicti presbyteri illos percipi[ent in] molendinis ejus de Argentono ad terminum supradictum ; concessit etiam dictis presbyteris, de voluntate et assensu pauperum dicte domus, ut ipsi tertiam partem [beneficiorum que] ad missas advenerint quas ipsi in proprias personas celebrabunt tam in ecclesia Sancti Thome quam in ecclesia Sancti Jacobi, percipiant, preterquam in tribus festivitatibus, videlicet in festo beati Thome martyris, in Nativitate beati Johannis Baptiste, in festo beati Jacobi, in quibus festis predicti pauperes beneficia illa integre habebunt ; et sciendum est quod, a Nativitate Beate Marie in septembri usque ad vigiliam Omnium Sanctorum, dicti presbyteri nichil accipient de beneficiis que ad predictas ecclesias fuerint adportata, nisi ea que ad proprias manus adven[erint] cum missas celebrabunt ; quocienscumque autem alter illorum presbyterorum decedet, ab altero superstite et a majore parte fratrum predicte domus alia persona ydonea loco defuncti, et que in propria persona ibidem deserviat, eligetur infra quadraginta dies, et episcopo Sagiensi presentabitur ut ibidem ab eo, sicut mos exigit, instituatur ; quod si infra predictum terminum quadraginta dierum in ydoneam personam convenire non potuerint, dominus Argentoni, quicumque ille fuerit, in loco defuncti presbyteri ydoneum successorem qui personaliter, sicut dictum est, ibi deserviat [provi]debit ; altero vero presbyterorum defuncto, quamdiu vacabit capellania quousque alter loco ejus substituatur, obventiones ecclesie que ad defunctum, si viveret, pertinerent, erunt pauperum dicte domus ; de redditibus autem tam bladi quam denariorum quos defunctus pro tempore deservierit, si de illis in testamento suo ordinationem fecerit, fiet id quod ab eo fuerit ordinatum ; [ce]terum, si nichil inde ordinaverit, quicquid de hiis ad ipsum pertinere debuerit predictis pauperibus remanebit. Nos igitur, laudabilem attendentes predicti Henrici considerationem, [supra]dicta omnia, sicut hic continentur expressa, concedimus et approbamus, et insuper, ob remedium anime nostre et antecessorum nostrorum, damus et concedimus in perpetuum predicte [domui] unam quadrigatam ad unum equum lignorum ad ardendum, singulis diebus percipiendam in foresta nostra de Goufer per liberacionem servientum foreste, [in loco] competenti ubi minus dampni exinde fiat. Et ut hec perpetue stabilitatis robur obtineant, sigilli nostri auctoritate et regii nominis karact[ere inferius] annotato presentem paginam confirmamus. Actum Parisius, anno Incarnationis dominice M° CC° octavo, regni vero nostri anno [tricesimo], astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Bartholomei camerarii. [Signum] Droconis constabularii.

Data vacante (Monogramme) cancellaria, per manum fratris Garini.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook