1209, juillet. — Paris.
Philippe Auguste notifie la convention conclue entre lui et la comtesse de Champagne : à partir du 2 février 1210, il aura pendant quatre ans la garde du jeune Thibaut de Champagne ; il gardera Bray et Montereau jusqu'à la majorité dudit Thibaut auquel il garantit, ainsi qu'à sa mère, la possession du comté ; en retour, la comtesse lui versera quinze mille livres parisis, payables en six termes égaux.
A. Original perdu.
B. Copie partielle, Liber principum, Bibliothèque nationale de France, nouv. acq. lat. 2454, fol. 36 v°.
C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale de France, Cinq cents de Colbert, vol. 56, fol. 42 v°, d'après le « Liber principum » de Champagne.
Indiqué : L'acte est mentionné dans une bulle d'Innocent III du 22 novembre 1210, original aux Archives nationales, J 198B, éditée par A. Teulet, Layettes du Trésor des chartes, t. I, Paris, 1863, p. 359, n° 945, et par B. Barbiche, Les actes pontificaux originaux des Archives nationales, t. I, Paris, 1974, p. 39, n° 91.
Philippus Dei gratia Francorum rex universis ad quos presentes littere pervenerint salutem. Noveritis quod he sunt conventiones inter nos et dilectam nostram Blancham comitissam Campanie, scilicet quod nos Theobaldum filium ejus tenebimus ab instanti festo Purificationis Beate Marie usque ad quatuor annos, et ex tunc in antea habebit dictum filium Theobaldum quantumcumque voluerit ; nos autem Brayum et Monsterolium tenebimus sicut modo tenemus et per eas conventiones quibus nunc tenemus, usque jam dictus Theobaldus habeat viginti unum annos, et juramenta baronum et civitatum castrorum et terre sue nobis facta volumus nobis teneri quousque dictus Theobaldus filius comitisse habeat viginti unum annos ; quando vero dicta comitissa ad predictum terminum voluerit habere filium suum, si nos voluerimus habere amplius de juramentis terre illius, quod tam ipsa quam Theobaldus filius ejus erunt fideliter ad servitium nostrum, ipsi amplius juramenta nos habere facient ; cum autem dictus Theobaldus impleverit viginti unum annos, nos recipiemus eum in hominem ligium de terra de qua pater ejus tenens erat quando decessit, salvo alterius jure, nec ante ipsum exinde in hominem recipiemus sicut dictum est, quamdiu eadem comitissa vixerit, nisi per ipsam comitissam ; et si filie Henrici comitis quondam nepotis nostri, vel aliquis alius eundem Theobaldum vel comitissam traherent in causam de comitatu Campanie priusquam Theobaldus viginti unum annos implevisset, dictus Theobaldus vel comitissa non tenerentur exinde respondere infra predictum terminum, quandiu idem Theobaldus viveret, nec nos audiremus inde causam, quia usus et consuetudo Francie talis est quod nullus infra vigesimum primum annum respondere debet super hereditate de qua pater ejus tenens esset sine placito cum decederet ; propter supradictas conventiones tenendas, dicta comitissa nobis debet dare quindecim millia librarum parisiensium his terminis : in instanti festo beati Andree, duo millia et quingentas libras ; ad Purificationem Beate Marie proximo subsequentem, duo millia et quingentas libras ; ad octavam Pasche subsequentis, duo millia et quingentas libras ; in octabis Beate (ou sancte) Marie Magdalene subsequentibus, duo milia et quingentas libras ; in octava sancti Remigii subsequentis, duo millia et quingentas libras ; in festivitate sancti Andree subsequenti, duo milia et quingentas libras ; si vero, quod absit, dictus Theobaldus moreretur infra terminum qui est ab instanti Purificatione Beate Marie in quatuor annos, si nos teneremus comitatum Campanie in manu nostra, dicte comitisse gratum suum faceremus infra unum annum de predictis quindecim millibus libris et, si comitatum Campanie alii tradere vellemus, nullum de eo saisiremus quousque dictam comitissam ad gratum suum securam fecissemus de predictis quindecim millibus libris ei reddendis infra annum et, de prenominato termino qui est ab instanti Purificatione Beate Marie in quatuor annos in antea, nec nos nec alii qui tenerent comitatum Campanie teneremur reddere dictas quindecim mille libras. Omnes istas conventiones assecuravimus et in animam nostram jurari fecimus dicte comitisse et Theobaldo filio ejus bona fide tenendas, et ipsa nobis, et eis volumus similiter facere assecurari filio nostro. Actum Parisius, anno Domini M° CC IX, mense julio.