1210, du 18 avril au 31 octobre. — Paris.
Philippe Auguste, à la prière de Raimond, abbé de Villemagne, confirme un acte de Louis VII concédant à l'abbaye des privilèges étendus (confirmation de ses biens, droit de fortifier ses bâtiments et de s'opposer à ce que d'autres personnes fortifient les leurs, exemption de taxes perçues par les seigneurs) ; le roi confirme en outre un échange d'églises conclu par l'abbé avec l'évêque de Béziers.
A. Original perdu.
B. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 81, fol. 339.
C. Copie authentique du xviie s., par le greffier Gratian Capot, exécutée sur l'ordre de Jean de Doat, Bibliothèque nationale, Collection Doat, vol. 55, fol. 257, d'après un registre des archives du chapitre de Saint-Just de Narbonne intitulé : « Liber transumptorum seu transcriptorum instrumentorum et documentorum ab archivis capituli ecclesie Narbonne ».
D. Analyse et copie partielle du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 12683, fol. 115 v°.
E. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale de France, Collection Doat, vol. 60, fol. 339.
F. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale de France, Collection de Languedoc, vol. 78, fol. 111 et 114.
Texte établi d'après BC.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Exhibitum nobis venerande memorie Ludovici quondam patris nostri privilegium ab eodem patre nostro abbati et conventui Villemagne, intuitu divine caritatis, indultum inspeximus, in his verbis : Ego Ludovicus Dei gratia Francie rex dilectis in Christo filiis Berengario abbati et conventui Villemagne eorumque successoribus imperpetuum. Ex injuncto nobis regie dignitatis officio, tenemur universis monasteriis in regno nostro constitutis, tum precipue illis que a nobis vel a predecessoribus nostris sunt fundata, possessiones suas insolidum conservare et nostris communire privilegiis, ne vel malignantium versutia turbentur, vel hostili diripiantur incursu. Notum igitur facimus universis presentibus et futuris quod, pro remedio anime nostre et parentum et predecessorum nostrorum, concedimus et licentiam damus tibi, prefato abbati, tuisque successoribus, ut possitis munire fossa et vallo et muro et turribus et munitionibus quibus tibi et successoribus placuerit, monasterium et villam Villemagne, qui locus quondam dicebatur Cogna, et possessiones et loca omnia ad jus monasterii pertinentia possitis eodem modo munire propter hostilem inimicorum incursum, easdemque fortias monasterio prefato assignantes confirmamus. Statuimus etiam ut in allodio jamdicti monasterii vel in possessionibus ejus acquisitis vel acquirendis, prefato monasterio pertinentibus vel pertinendis, sine permissu abbatis et fratrum nulla persona de novo possit munitionem facere ; prohibemus quoque ut jura vel loca ad prefatum monasterium pertinentia, sine abbatis et fratrum assensu alienari vel in aliam transferri possint, et si alienate fuerint possint revocari, statuendo ut quecumque bona ex concessione regum, episcoporum, largitione fidelium in Villamagna et in territorio ejus aut in quibuslibet aliis locis, vel in futurum quolibet justo titulo poteritis adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis, scilicet burgum Villemagne cum omnibus suis pertinentiis, et honorem Sancti Salvatoris de Villemagna, et honorem Sancti Martini Vetuli et Sancti Gervasii et Sancti Genesii cum omnibus suis adjacentiis, et honorem de Fundamenta, et villam de Biterrivis cum suis pertinentiis, et honorem Sancti Nazarii et Sancti Cypriani, et villam de Cayssano cum omnibus suis territoriis, et medietatem castri de Almano cum suis pertinentiis et territoriis, et honorem de Franxino et quidquid habemus in Isolatiano aut in Villamajore, aut in Cabrid, aut in territorio Sancti Nazarii de Vico, et quidquid nomine prefati monasterii possidetur, et minarias, si que aperte sunt et quandocumque aperiende sunt in allodio Sancti Martini Villemagne, predicto abbati et monachis ejus confirmamus, eisdemque potestatem judiciariam tam civilium quam criminalium vel capitalium causarum tribuimus in omnibus suis territoriis et possessionibus ac hominibus suis, sine ulla imminutione vel contradictione ecclesiastice vel secularis persone, et earumdem causarum per ministros suos executionem ; sancimus etiam ut nullus princeps aut nullus judiciarie potestatis homo aut cujuscumque potestatis vel dignitatis vi presumat ab hominibus vestris fidelitates vel sacramenta vel firmantias vel freda exigere, vel justitias eis infligere, vel exactionibus eosdem inquietare aut distringere, vel quistas in eis facere ; jubemus quoque ut nulla persona abbatem vel monachos possit compellere munitiones vel fortias ad prefatum monasterium pertinentes ut sibi reddantur et, si factum fuerit, in irritum deducatur, quia hec redditio regii juris esse dignoscitur. Preterea, statuimus ut, quicumque usque ad hoc tempus loca vel jura monasterii occupaverit, si nulla temporis prescriptione munitus sit, de cetero per nulla temporum curricula possint muniri per hanc nostram sanctionem, possessionis interruptione facta. Nos igitur, supramemorati patris nostri Ludovici devotionem erga ecclesias semper exibitam volentes imitari, ipsius privilegium sicut superius continetur expressum, ad petitionem dilectorum nostrorum Raimundi abbatis et conventus Villemagne, ob remedium anime nostre confirmamus, hoc insuper adjungentes expressum quod excambium de ecclesia de Cabrid unde in privilegio patris nostri superius scripto mentio non habeatur, quod videlicet predicti abbas et conventus Villemagne postea fecerunt cum episcopo Biterrensi pro ecclesia Sancti Petri de Redis et ecclesia Sancti Johannis de Nazanegues cum pertinentiis earumdem, ratum habemus et assensum nostrum, quantum ad nos attinet, impertimus. Et ut hec perpetue stabilitatis robur obtineant, sigilli nostri authoritate et regii nominis caractere inferius annotato presentem paginam roboramus. Actum Parisius, anno Incarnationis dominice millesimo ducentesimo decimo, regni vero nostri anno trigesimo primo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Bartholomei camerarii. Signum Draconis constabularii. Data vacante (Monogramme) cancellaria, per manum fratris Garini.