[Vers 1210].

Philippe Auguste écrit à Innocent III qu'il déplore les violences du soi-disant empereur Othon ; mais il ne peut envoyer des chevaliers pour défendre les États de l'Église. Il conseille au pape de déclarer solennellement qu'il ne traitera plus avec Othon : après cette déclaration, les princes de l'Empire ne craindront pas de se soulever contre Othon ; Philippe Auguste se mettra lui-même en campagne au retour de la belle saison ; le pape devrait donner ordre à maître Peregrinus [son chapelain], de contraindre le clergé à abandonner le tiers de ses revenus ; il faudrait aussi réconcilier le roi d'Aragon avec Simon de Montfort.

Référence : Jacques Boussard et Jacques Monicat (éd.), Recueil des actes de Philippe Auguste roi de France. Vol. 3 : Années du règne 28 à 36 (1er novembre 1206 - 31 octobre 1215), Paris, 1966, no1158.

A. Original perdu.

B. Copie du xiiie s., Registre A de Philippe Auguste, fol. 73 v° ; il s'agit sans doute d'une première rédaction, qu'on a modifiée, et qui aura été certainement reprise ultérieurement.

C. Copie du xive s., Registre B de Philippe Auguste, fol. 78, d'après B.

a. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, p. 517-518, d'après C.

b. Tuetey, Archives des missions, 3e série, t. 6, p. 342, d'après B.


Responsio ad dominum papam.

Super eo quod nobis significastis quod Otho qui dicitur imperator cepit quedam de patrimonio Romane Ecclesie que propter debilitatem locorum se illi reddiderunt, sciatis quod nos graviter sustinemus et dolemus quod posse habet malum vobis faciendi, neque nos verbum illud sine cordis amaritudine suscepimus. Ad illud quod nobis mandastis ut procuraremus quod ducentos milites mitteremus in partes illas per navigium, sciatis quod nullo modo id facere possumus, cum a nobis ad partes illas non sit transitus nisi per imperium, et portus maris sint de imperio et in finibus imperii ; vel etiam procuraremus erga principes imperii quod eidem Othoni talem guerram moverent quod a vestris partibus retrocedere cogeretur, de hoc noveritis quod istud credimus bene et viriliter jam procurasse, sed principes imperii petunt a nobis litteras vestras et litteras cardinalium patentes quod cum eodem Othone pacem non reformabitis de cetero ; quod nos scilicet et ipsi barones eas habeamus et litteras etiam absolutionis quod vos omnes absolvatis a fidelitate ejusdem Othonis et quod possint alium eligere. Et vos vice versa eam securitatem quam poterimus facere vobis et Ecclesie Romane per nos et principes nostros faciemus. Si autem hujusmodi litteras nobis mittere volueritis et de vobis et de cardinalibus patentes, nos in prima estate movebimus guerram et intrabimus imperium cum exercitu nostro. Et vos detis in mandatis magistro Peregrino vel alicui alii ut, si episcopi vel alii de imperio nobis resisterent in hoc facto, ille cui hoc injunxeritis de parte vestra potestatem habeat per excommunicationem eos compescendi. Super eo quod magister Peregrinus loqutus est nobis quod nos mercatoribus traderemus pecuniam que debeat expendi ad deffensionem regni Apulie et vestram, nos ei respondimus in hunc modum : quod archiepiscopi et episcopi et abbates, tam nigri quam albi ordinis, et omnes clerici gallicane Ecclesie in hoc consilium et auxilium deberent apponere, et nos libenter apponemus. Injungatis igitur magistro Peregrino quod archiepiscopos et episcopos et abbates et omnem clerum auctoritate vestra compellat ut terciam partem reddituum suorum ad hoc ponant, quia, cum Romane Ecclesie et regno debeant subvenire, et utrique periculum immineat credimus. Nos quoque similiter terciam partem serviciorum, sicut dictum est, que nobis debent libenter ponemus quamdiu negocium durabit, et pecunia ista mercatoribus tradi poterit litteras vestras defferentibus. Cum dicto Othone faciatis pro defectu predicte pecunie vel auxilii predicti. Adhuc petimus a vobis ut laboretis ad faciendam pacem inter regem Arragonie et Simonem de Monte Forti, quia pacem illam multum scimus necessariam ad negocium Domini de hereticis Albigensibus promovendum et ad deffensionem regni Apulie. Alia etiam quedam injunximus magistro Peregrino, ut ea vobis significet de parte nostra super negotio isto.