1211, du 3 avril au 31 octobre. — Sens.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod Hugo Registestis comes et uxor ejus Felicitas, super querelis et controversiis que inter ipsos ex una parte et ecclesiam Noviacensem ex altera vertebantur, tandem adstante et laudante Helia venerabili abbate Sancte Columbe Senonensis, in hanc formam pacis, partium assensu, amicabiliter convenerunt : ipsi enim, ob suarum et amicorum suorum remedium animarum, hospitationes, procurationes et gistia que apud Noviacum reclamabant et accipiebant quita prorsus clamaverunt, ita quod nec ipsi nec eorum successores in perpetuum aliquid horum predictorum in predicta villa vel in domo monachorum de cetero ullatenus reclamabunt ; prepositi, servientes, canes, equi, aves et quilibet alii ex parte ipsorum vel successorum suorum venientes de predictis vel etiam de aliis exactionibus ibidem de cetero nichil omnino accipient ; apud Barbeium etiam hospitationes, procurationes, gistia, omnes consuetudines, corveias et exactiones quaslibet ita prorsus quitaverunt quod nec sibi, nec successoribus suis vel aliquibus ex parte sua vel successorum suorum ibidem advenientibus aliquid in eadem villa vel in domo monachorum retinuerunt, his solummodo exceptis : hospitationem et procurationem in hac villa in tempore guerre sue proprie, cum propriam guerram suam ipsi vel eorum successores habebunt adversus dominum vel dominam castrum aliquod obtinentem, retinuerunt, que sic tamen percipientur quod villa ideo non destruatur. Hujusmodi vero procuratio ab ejusdem ville hominibus persolvetur : homines Barbeii et Noviaci carratum suum debent ad firmitatem Regitestensem faciendam, cum illuc ibunt ceteri homines eidem castellanie adjacentes. Predictarum villarum homines predictis Hugoni comiti et Felicitati uxori sue et ipsorum heredibus cavalchiam et expeditionem suam debent pro guerra sua propria. In ceteris autem villis, preterquam in Noviaco et in Barbeio, ubi ecclesie Noviacensis homines manebunt, suum et suorum successorum gistium retinuerunt sicut et in ceteris hominibus communiter in eisdem villis manentibus ; retinuerunt etiam in eisdem hominibus carratum ad firmitatem Regitestensem et cavalchiam et expeditionem suam et successorum suorum propter suam vel eorum guerram propriam, sicut in hominibus Noviaci et Barbeii ; eosdem etiam homines quitaverunt ab avibus et canibus nutriendis et custodiendis, a corveiis et aliis exactionibus, nisi in justitia eorum forefecerint ; quicumque hominum prefate ecclesie, citatione facta, carratum prefatum non solverit vel ad cavalchiam vel expeditionem ipsorum vel successorum eorumdem non iverit, quinque solidos persolvet si attestatum fuerit per juramentum villici ville in qua manebit eum hac de causa fuisse citatum. Prior Noviaci prefatis Hugoni et uxori sue et eorum successoribus singulis annis in tempore vindemiarum sex carratas vini faciet adduci de montania, vel de abbatia, vel de Loenoys, ubicumque ipsi vel eorum successores voluerint, infra comitatum, preterquam apud Sanctum Helerium et apud Macerias ; Altum Montem vero prioris vectura non transibit et in prefato vino nichil apponet dictus prior nisi solam vecturam, et unaqueque carrata vini non erit amplius quam decem modiorum ad mensuram Regitestensem. Si equi vel homines prioris vinum istud adducentes pro guerra comitis et uxoris sue vel successorum suorum caperentur, ipsi eos deliberare omnino et reddere tenerentur. In Avelina de Amainnia et in liberis ejus, prefati comes et uxor sua retinuerunt sibi et successoribus suis quicquid in eisdem hactenus habuerunt, in burgensibus autem Regitesti hodierno die manentibus et in eorum successoribus in perpetuum consuetudines et servitia hactenus habita sibi et successoribus suis nichilominus retinentes ; eosdem etiam homines vel eorum successores ipsa ecclesia in villis suis non poterit retinere. Prefati vero comes et uxor ejus vel eorum successores homines in villis prefate ecclesie manentes vel eorum heredes apud Registestum vel in aliis villis suis non poterunt retinere, et vice versa homines ipsorum memorata ecclesia in villis suis non poterit retinere. Noverint autem universi quod, pro supradictis quitationibus quas dicti comes et uxor sua misericorditer supradicte fecerunt ecclesie et hominibus ejus, pro eo etiam quod ipsam ecclesiam et homines et villas et res ejus tanquam suas proprias garantire et manutenere, pacificare et conservare tenentur quemadmodum decet advocatum, ecclesia annuatim ipsis et eorum successoribus dabit in perpetuum intra festum sancti Remigii et festum sancti Martini quindecim modios frumenti laudabilis et totidem modios avene laudabilis ad mensuram Noviacensem ; ipsi vero vel eorum successores prefatum bladum apud Noviacum cum vecturis suis quesitum mittent infra octo dies postquam id eis a priore loci fuerit nunciatum. Concesserunt etiam idem comes et uxor sua quod predictum bladum et sepedicte ecclesie advocatiam ipsi vel eorum heredes in perpetuum obtinebunt nec ea alienabunt ullo modo vel extra manum suam mittent, excepto quod de predicto blado quantum voluerint prefate ecclesie poterunt in eleemosinam delegare, nec occasione hujus dominii vel advocationis, a predicta ecclesia seu villis vel hominibus ejus ipsi vel eorum successores aliquid poterunt requirere guerre tempore sive pacis, exceptis blado prefato et his que in carta presenti continentur. A Sicca Saltia usque apud Mahereis quedam haia reservabitur juxta considerationem et dispositionem Henrici de Sorceio et Chanardi fratris sui, que haia nec vendi poterit nec abscindi nec dari a prefatis comite Regitestensi et priore Noviaci vel successoribus eorumdem ; in ea autem haya, corpus prioratus Noviaci marrenum, si ibi fuerit, accipiet ad domos et edificia sua reficienda vel de novo construenda ; dicta vero haya in protectione et custodia prefati comitis et successorum ejus erit et sua erunt forisfacta que ibi capientur ; que haya si forte destruatur, fundus ecclesie remanebit ; totum nemus residuum juxta hayam ecclesie Noviaci quitum remanet et liberum ad faciendum per omnia prioris ejusdem ecclesie voluntatem, quod nemus dictus comes et uxor ejus et eorum successores prefate ecclesie tenentur garantire. In omnibus autem ceteris nemoribus Beate Marie Noviacensis que sunt ultra Lautreppe usque ad nemus Chanardi, poterunt dicti comes et prior ubi voluerint constituere villam francam in qua prefata ecclesia decimas et altare cum omnibus suis pertinentiis et sex jorneria terre, ubicumque ea voluerit accipere, quiete et libere possidebit, ita quod in his omnibus dicti comes et uxor ejus vel eorumdem successores nichil omnino poterunt reclamare ; in omnibus vero ejusdem nove ville aliis proventibus, ad ipsos et eorum successores medietas pertinebit et alia medietas ad ecclesiam sepedictam. Si quis vero burgensis hujusmodi nove ville domum vel hereditatem aliquam ecclesie legaverit, per annum et diem in manu sua ecclesia, quidquid illud sit, poterit retinere et non amplius sine prefati comitis et uxoris sue et eorum successorum voluntate ; quod cum vendiderit ecclesia, nichil ex illa venditione percipient dicti comes et uxor ejus vel eorumdem successores. In proventibus autem terrarum quas usque nunc excolit ecclesia et in redditibus vel molendinis que modo possidet, nichil in perpetuo reclamabunt nec ipsi vel eorum successores sine ecclesia, nec ecclesia sine ipsis vel eorum successoribus in hujusmodi villa nova aliquod mobile vel immobile poterit acquirere vel aliquo modo accipere, exceptis his que prius sunt distincta. Prior in villa illa, quotienscumque voluerit, villicum constituet qui eidem et prefato comiti fidelitatem exhibebit, qui si priori quandoque aliquid dederit pro suo villicatu, dictus comes medietatem habebit. Si vero villa forte destructa fuerit, fundus terre prefate ecclesie ex integro remanebit. Si vero terre ejusdem ville ab aliquo excolantur, terragii medietatem comes et ejus successores percipient, reliqua vero medietas ad ecclesiam Noviaci pertinebit. Ville hujus constructio declamatorie enunciabitur ex parte comitis et prioris, et juramentis et cartis communietur usque ad instans festum sancti Nicolai, sicut fieri decet et solet in franquis villis ; quibus consummatis, prior persolvet comiti triginta modios bladi supra memorati. Pro hac autem pace amicabiliter inita a prefato comite erga dictam ecclesiam et villas et homines et res ipsius, dedit eadem ecclesia prefato comiti septingentas libras remensis monete. Quam pacem predicti comes et uxor sua juraverunt se firmiter servaturos bona fide et ex integro sicut in carta presenti continetur. Promiserunt etiam quod litteras archiepiscopi Remensis et comitisse Trecensis et heredis Campanie, si eis viventibus ad regimen terre perveniet, pacem hanc et compositionem totaliter continentes, sine constamento suo, bona fide impetrabunt. Nos igitur, ad petitionem ipsius comitis Regitestensis et uxoris ejusdem, predictam pacis compositionem, sicut juste et rationabiliter facta est et in eorum autentico continetur, concedimus et laudamus et, ut perpetuum robur obtineat, sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato presentem paginam super hoc conscriptam precepimus confirmari. Actum Senonis, anno incarnati Verbi M° CC° undecimo, regni vero nostri anno tricesimo secundo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Bartholomei camerarii. Signum Droconis constabularii. Data vacante (Monogramme) cancellaria.