1212, du 25 mars au 31 octobre. — Paris.

Philippe Auguste confirme l'accord conclu entre le chapitre et le trésorier de Saint-Martin de Tours d'une part, et les bourgeois de Châteauneuf, de l'autre : les bourgeois éliront dix jurés qui s'entendront avec le trésorier et le chapitre au sujet des misiae nécessaires et des gardes à assurer ; le chapitre devra juger dans les sept jours les plaintes relatives aux misiae des hommes de Châteauneuf ; deux bourgeois élus règleront l'emploi, pour les intérêts du bourg, du surplus des misiae ; aucune misia ne pourra être levée sans l'assentiment du trésorier et du chapitre ; les différends seront tranchés par le roi et toute démarche en cour du roi ou en cour de Rome sera faite aux frais des bourgeois.

Référence : Jacques Boussard et Jacques Monicat (éd.), Recueil des actes de Philippe Auguste roi de France. Vol. 3 : Années du règne 28 à 36 (1er novembre 1206 - 31 octobre 1215), Paris, 1966, no1241.

A. Original perdu, scellé selon ??.

B. Copie du xviie s., par Étienne Baluze, Bibliothèque nationale de France, Collection Baluze, vol. 77, fol. 232, d'après une copie ancienne de la Pancarte blanche de Saint-Martin de Tours.

C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale de France, Collection Baluze, vol. 84, fol. 113 v°.

D. Copie du xviie s., Bibliothèque municipale d'Avignon, ms. 1862, fol. 28-29.

E. Copie du xviiie s., par Dom Housseau, Bibliothèque nationale de France, Collection de Touraine-Anjou, vol. 6, fol. 108, n° 2330, d'après un vidimus de novembre 1250, donné par l'abbé de Saint-Julien de Tours, jadis conservé aux Archives de l'Hôtel de Ville de Tours.

F. Copie du xviiie s., par Dom Housseau, Bibliothèque nationale de France, Collection de Touraine-Anjou, vol. 6, fol. 114, n° 2342, d'après une copie ancienne de la Pancarte blanche de Saint-Martin de Tours.

G. Analyse avec deux brefs extraits, de 1753, Inventaire de la ville, Archives d'Indre-et-Loire, G 381, d'après A.

a. A. G., « Règlement fait entre le roi de France Philippe-Auguste et Richard Cœur-de-Lion, roi d'Angleterre, concernant les droits seigneuriaux de la noble... église de Saint-Martin en l'an mil cent quatre vingt dix », Tours, vers 1869, p. 17-21.

b. A. Giry, Les établissements de Rouen. Études sur l'histoire des institutions municipales…, t. II, Paris, 1885, p. 101, d'après B.

Indiqué : Analyse du xviie s., par Dom Le Sueur, Bibliothèque nationale de France, lat. 13898, fol. 171, d'après le Répertoire de Courtin.


Texte établi d'après BCDF.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod hec est compositio coram nobis facta inter capitulum et thesaurarium ecclesie Beati Martini Turonensis ex una parte, et burgenses de Castro Novo ex alia. In primis, decem jurati pro communitate ville et sacramentum aliorum factum illis decem cessabunt in perpetuum, nec de cetero aliquam communiam vel commune sacramentum aut communem obligationem facient. Quando autem continget quod oportebit misiam facere ad communem utilitatem ville, homines de Castro Novo ad capitulum et thesaurarium vel eorum mandatum accedentes hoc eis proponent, causam eis exprimentes. Tunc, homines de Castro Novo eligent usque ad viginti vel ad plus, prout viderint expedire, ita quod de singulis excubiis unus ad minus eligetur, et illi electi coram capitulo et thesaurario vel eorum mandato jurabunt quod misiam illam bona fide facient in se et in aliis, nec aliquem amore alleviabunt vel odio gravabunt. Hoc facto, illi electi infra duos menses misiam illam colligent. Quod si aliquis misiam solvere contradixerit, thesaurarius, si ad ipsum delata fuerit querela, sine emenda solvi faciet vel tradi vadia infra septem dies, bona fide. Similiter, si ad capitulum delata fuerit querela de hominibus manentibus in burgis suis, similiter capitulum tenebitur facere infra septem dies et sine emenda. Collecta misia, illi electi accedentes ad thesaurarium et ad capitulum vel eorum mandatum dicent se ita fecisse et tale residuum superesse, et illud residuum alii duo burgenses reservabunt donec contigerit pro necessitate ville eas expendi, nec illud residuum poterit ultra triginta vel quadraginta libras extendi. Hoc facto, totum juramentum et officium illorum electorum prorsus expirabit et, si postea aliam misiam fieri contigerit, secundum formam prenotatam fiet. Et sciendum est quod nullam misiam poterunt facere contra thesaurarium vel capitulum vel aliquem de capitulo, nec etiam pro muris circa villam faciendis, nisi de assensu thesaurarii et capituli. Quando autem oportebit fieri excubias que vulgo dicuntur eschaugetes, burgenses accedentes ad thesaurarium et capitulum vel eorum mandatum hoc eis exponent, causam exprimentes, et tunc singuli de singulis officiis per vices suas successive excubias nocturnas facient, ita quod duo de singulis officiis electi ab aliis, presentati thesaurario et capitulo vel eorum mandato, fidem dabunt quod bona fide facient fieri excubias illas, nec pro amore aliquem supportabunt nec pro odio aliquem gravabunt, et de illis qui excubias facere noluerint quatuordecim denarios illi recipient ad opus excubiarum expendendos. Et ille qui hujusmodi quatuordecim denarios solvet, per totum annum quitus erit et immunis de excubiis faciendis, nisi propter majorem necessitatem ville excubias communes fieri contigerit. Officium autem illorum qui preerunt excubiis faciendis, elapso anno expirabit et alii de novo substituentur. Si autem, aliquo prenotatos quatuordecim denarios reddere non volente, inde clamor factus fuerit, sine emenda tam thesaurarius quam capitulum reddi faciet. Omnia vero sacramenta prenotata in capella Sancti Nicolai fient, ubi thesaurarius et capitulum vel eorum mandatum requisitum a burgensibus convenient. Quod si capitulum vel thesaurarius contra cartam istam venerit, burgensibus licebit misiam facere ad se defendendos. Thesaurarius autem et capitulum debent juvare burgenses ad jus suum et libertatem suam custodiendam bona fide, contra omnes, preterquam contra nos, ita quod si forte querela emergeret propter quam oporteret quod venirent vel mitterent ad nos, thesaurarius et capitulum venirent vel mitterent ad nos tribus vicibus cum propriis expensis pro unaquaque querela, et si contingeret quod amplius quam tribus vicibus ad nos mitterent vel venirent, ad expensas burgensium hoc facerent, et si burgenses hoc requirerent quod ipsi mitterent ad curiam Romanam vel alibi pro jure suo custodiendo, ad expensas burgensium hoc facerent et expense que sic ad custum burgensium fierent, ad testimonium cujusdam burgensis fierent quem burgenses ad hoc custodiendum instituerent. Ut autem omnia ista firma et stabilia permaneant in futurum, presentem paginam sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato, salvo jure nostro, confirmavimus. Actum Parisius, anno ab Incarnatione Verbi M° CC° XII°, regni vero nostri anno tricesimo tercio, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Bartholomei camerarii. Signum Droconis constabularii. Data vacante (Monogramme) cancellaria.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook