1213, du 22 mars au 13 avril.

Philippe Auguste notifie l'accord conclu, après une enquête ordonnée par Guillaume des Roches, sénéchal d'Anjou, entre l'évêque du Mans, le chapitre et le chantre de la cathédrale d'une part, et Guillaume de La Jaille, seigneur d'Outillé, d'autre part, au sujet de certains droits que ledit Guillaume prétendait avoir sur les terres de l'évêque et du chapitre et auxquels il renonce ; le roi confirme cet accord d'après les termes de la charte de Guillaume.

Référence : Jacques Boussard et Jacques Monicat (éd.), Recueil des actes de Philippe Auguste roi de France. Vol. 3 : Années du règne 28 à 36 (1er novembre 1206 - 31 octobre 1215), Paris, 1966, no1286.

A. Original perdu.

B. Copie du xiiie s., Livre blanc du chapitre du Mans, Bibliothèque municipale du Mans, ms. 259, n° 654, fol. 200 v°.

C. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 9067 (ancien Recueil Caumartin, puis Supplément latin 1412), fol. 261 (ancien fol. 255).

a. A. Cauvin et R. Lottin, « Chartularium insignis ecclesiae Cenomannensis », dans Mémoires de l'Institut des Provinces, B, t. II, p. 400, n° 654, d'après B.

Indiqué : Eugène Vallée, Cartulaire de Château-du-Loir, n° 120, p. 85, d'après C.


Texte établi d'après BC.

Philippus Dei gratia Francorum rex omnibus ad quos littere iste pervenerint in Domino salutem. Universitati vestre notum volumus fieri quod, cum inter dilectos nostros episcopum, cantorem et capitulum Cenomannense ex una parte, et fidelem nostrum Willelmum de Jallia, dominum Hostilleii ex alia, contentio verteretur super quibusdam consuetudinibus quas in terris eorum, tam in dominio quam in feodis, requirebat, videlicet raptum, murtrum, incendium, latronem, remanentem de exercitu, costumam hominis extranei, emendationem mensurarum tam bladi quam vini, biennium et corveiam, et quedam alia, tandem per testimonium bonorum virorum tam militum quam aliorum facta diligenti inquisitione per mandatum fidelis nostri Guillelmi de Rupibus, senescalli Andegavensis, certissime recognovit et concessit quod ipse et successores sui domini Hostilleii in terris predictorum, tam in dominio quam in feodis, nihil de cetero poterunt reclamare, nisi tantummodo raptum, murtrum, incendium et latronem, si baillivus domini Hostilleii eum ceperit sicut eum invenerit, vel latronem nudum, si ballivus episcopi seu aliorum predictorum prior eum detinuerit, costumam hominis extranei, remanentem de exercitu regio, emendationem mensurarum bladi et vini, hoc modo : si ballivus domini Hostilleii dixerit vel ostenderit ballivo sepedictorum ubi sit falsa mensura, nisi infra quadraginta dies ballivus eorumdem eamdem mensuram emendaverit, elapsis quadraginta diebus, per ballivum de Hostilleyo poterit emendari. Ne autem contentionis vel dissensionis materia super premissis de cetero valeat suboriri, ad petitionem partium conscribi fecimus presentem cartulam juxta quod in auctentico predicti Willermi domini de Hostilleio continebatur, et sigilli nostri munimine fecimus confirmari. Datum anno Domini M° CC° duodecimo.