1213, du 14 avril, au 29 mars 1214. — Paris.
Philippe Auguste notifie l'accord conclu, après une enquête ordonnée par Guillaume des Roches, sénéchal d'Anjou, entre l'évêque du Mans, le chapitre et le chantre de la cathédrale, d'une part, et Guillaume de La Jaille, seigneur d'Outillé, de l'autre, au sujet de certains droits que ledit Guillaume prétendait avoir sur les terres de l'évêque et du chapitre et auxquels il renonce ; le roi confirme cet accord d'après les termes de la charte de l'évêque et du chapitre.
A. Original perdu.
B. Copie du xiiie s., Livre blanc du chapitre du Mans, Bibliothèque municipale du Mans, ms. 259, n° 54, fol. 29.
C. Copie du xiiie s., même volume, n° 656, fol. 201, col. 2.
D. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 5211 B (ancien Gaignières 125), p. 10, « ex cartulario Ecclesie Cenomannensis, scripto circa annum 1320 ».
a. A. Cauvin et R. Lottin, « Chartularium insignis ecclesiae Cenomannensis », dans Mémoires de l'Institut des Provinces, B, t. II, p. 28, n° 54, d'après B, et p. 401, n° 656, d'après C.
Texte établi d'après BCD.
Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod, cum inter dilectos nostros episcopum, cantorem et capitulum Cenomannense, ex una parte, et dilectum et fidelem nostrum Willelmum dominum Ostilleii ex alia, contentio verteretur super quibusdam consuetudinibus quas in terris eorum, tam in dominico quam in feodis, idem Willermus de Jailla requirebat, videlicet raptum, multrum incendium, latronem, remanentem de exercitu, costumam hominis extranei, emendationem mensurarum tam bladi quam vini, biennium et corveiam et quedam alia, tandem, per testimonium bonorum virorum tam militum quam aliorum facta diligenti inquisitione per mandatum dilecti et fidelis nostri Willelmi de Rupibus senescalli Andegavie, supradictus Willelmus de Jailla certissime recognovit et concessit quod ipse et successores sui domini Ostilleii in terris predictorum tam in dominico quam in feodis nichil de cetero poterunt reclamare, nisi tantummodo raptum, multrum, incendium, latronem, si ballivus domini Ostilleii eum ceperit sicut eum invenerit, vel latronem nudum si ballivus episcopi seu aliorum predictorum prior eum detinuerit, costumam hominis extranei, remanentem de exercitu regio, emendationem mensurarum bladi et vini, hoc modo : si ballivus domini Ostilleii dixerit vel ostenderit ballivo sepedictorum ubi sit falsa mensura, nisi infra quadraginta dies ballivus eorumdem ipsam mensuram emendaverit, elapsis quadraginta diebus, per ballivum Ostilleii poterit emendari. Ne igitur contentionis aut calumpnie materia super premissis de cetero valeat suboriri, presentem paginam super hoc, ad petitionem ipsorum, conscribi fecimus, eamque, sicut in auctentico predictorum, episcopi videlicet, cantoris et capituli Cenomannensis, continetur, precepimus confirmari. Actum Parisius, anno Domini M° CC° tercio decimo.