1215, du 19 avril au 31 octobre. — Compiègne.
Philippe Auguste notifie les résultats de l'enquête faite sur son ordre, sous la direction de ses baillis [de Senlis] Guillaume Pasté, Gilon de Versailles et Renaud de Béthisy, sur la querelle des bourgeois de Péronne et de Simon d'Équancourt, au sujet de leurs droits respectifs sur les pâtures d'Éterpigny.
A. Original jadis scellé sur lacs de soie verte et rose, en cire verte selon C. Hauteur 436 mm. ; largeur 291 mm. Archives municipales de Péronne, AA 4.
B. Copie du 14 octobre 1379, par Guillaume de Sommevauls, garde du scel de la baillie de Vermandois, Archives municipales de Péronne, AA 4.
C. Copie du xviiie s., par Dom Grenier, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 120, fol. 148, d'après A.
Indiqué : J.-G. Gigot, Recueil des actes médiévaux fondamentaux des archives communales de Péronne (1191-1448), s. l., 1983, p. 29, n°3.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod, cum controversia esset inter Simonem de Escaencort, militem, ex una parte, et burgenses Peronenses ex altera, super pasturis que sunt juxta Sterpegniacum, nos precepimus dilectis et fidelibus ballivis nostris Guillelmo Paste, Giloni de Versaliis et Renaudo de Bestisiaco ut exinde diligenter inquirerent veritatem per sacerdotes et per milites et per alios laicos homines, et ipsi, ad mandatum et preceptum nostrum, super premissis diligentem fecerunt inquisitionem que talis est : Baldoinus presbiter de Fresnes, juratus, dixit quod vidit semper dominum Symonem de Escaencurt habere aquam et quod idem Symon dedit ei licentiam piscandi ibi, sed semper vidit homines ibi secare herbam et bestias pasci sine contradictione in tempore comitis Philippi et usque nunc. Johannes de Praast, presbyter, juratus, dixit quod vidit motam dirui, quia dicebatur esse in pastura in tempore comitis Philippi. Galterus presbyter de Guimecurt, juratus, dixit quod vidit aquam semper esse dominorum de Escaencurt et piscationem, sed pastura semper fuit communis omnibus et domum vidit dirui in tempore comitis Philippi, et vidit quendam parrochianum suum inde ducere quatuordecim quadrigatas feni sine contradictione. Guermondus presbyter de Bequincurt, juratus, dixit quod ipse semper vidit bestias ibi pasci sine contradictione a viginti septem annis usque nunc. Robertus presbyter de Villariis, juratus, dixit quod nunquam vidit ibi deffensam mitti in pastura bestiarum a tempore comitis Philippi usque nunc. Hugo presbyter de Beelis, juratus, dixit quod vidit herbagium semper esse commune, et scit domum esse dirutam et audivit dici quia hoc fuit pro herbagio. Furseus presbyter de Frise, juratus, dixit quod a decem annis usque nunc vidit herbagium esse commune. Odo presbyter de Capi, juratus, dixit quod a quadraginta annis semper vidit bestias ibi pasci sine contradictione et dixit quod piscatio est militis. Laurentius presbyter, juratus, dixit se nichil inde scire. Matheus presbyter de Acicurt, juratus, similiter dixit se nichil inde scire. Gilo de Marques, miles, juratus, dixit quod a tempore domini regis semper audivit dici quod, postquam sol levatus erat usque ad ejus absconsionem, currebant naves per aquam ad capiendam herbam, et bestias vidit ibi pasci communiter, ante deffensam regis, sine contradictione, et audivit dici quod domus fuit diruta et dicit quod piscatio est militis. Galterus de Sorel, miles, juratus, dixit quod audivit dici aquam esse domini Droconis de Escaencurt et quod domus fuit diruta, et vidit quod pastura erat communis. Eustachius de Martini Sarto, miles, juratus, dixit quod fuit ad domum (ad domum) diruendam quia erat in pasturis et quod piscatio est militis, et vidit animalia ibi pasci sine contradictione. Dodo, miles, de Quiesviller, juratus, dixit quod semper in tempore suo vidit pascua esse communia a tempore comitis Philippi, et vidit domum dirui et ipse inde fuit inquisitor et dictor et dicit quod naves non poterant de nocte remanere sine incathenatione quin miles posset eas capere. Nicholaus de Perona, miles, juratus, dixit idem de incathenatione navium et quod pascua erant communia, et de dirutione domus idem quod alii. Johannes de Dignescurt, miles, juratus, dixit quod vidit a tempore comitis Philippi pascua esse communia et audivit dici quod domus fuit diruta pro pasturis. Johannes de Villariis, miles, juratus, dixit quod vidit semper a quadraginta septem annis animalia ibi pasci sine contradictione et pascua esse communia et quod vivarium et aqua erant militis, et vidit dominum suum vendere pisces et vidit quod Odo de Diva fecit domum dirui pro pasturis. Johannes de Perona, miles, juratus, dixit quod vidit bestias ire in pastura a tempore comitis Philippi et quod domus fuit diruta pro pastura, sed aqua et piscis erant domini Droconis, et quod naves non poterant de nocte sine incathenatione remanere quin caperentur, et etiam navis sua capta ibi fuit de nocte nec eam potuit rehabere. Petrus de Semtren, juratus, dixit quod vidit semper vivarium et piscationem esse dominorum de Escaencurt et quod bestie ibi pascebantur sine contradictione et herba capiebatur, et vidit quod Odo de Diva fecit domum dirui pro pasturis. Guerricus Basins de Atheis, juratus, dixit quod audivit dici quod pisces et vivarium erant militis et quod domus fuit diruta pro pasturis ; vidit animalia ibi pasci et herbam secari communiter. Boidinus de Athies, juratus, dixit quod in tempore comitis Philippi vidit aquam et pisces esse dominorum de Escaencurt et pasturam esse communem et domum vidit dirui pro pasturis. Galterus Chauderons, juratus, dixit quod aqua erat domini Droconis et pastura communis et quod ferebatur herba a gentibus et quod domus fuit diruta pro pasturis, et metas vidit poni in pastura. Hubertus Caholiers, juratus, dixit quod vidit dominum Droconem mittere contradictionem in pasturis in tempore comitis Philippi, et homines conquesti fuerunt comiti et per mandatum comitis remansit pastura gentibus, et domum vidit dirui tempore regis, quia erat in pasturis, et tempore comitis Radulfi juvenis erat comes Ivo baillivus terre illius et ipse fecit metam dirui quam dominus Augerus de Ancra fieri fecerat in pasturis. Galterus Canessons, juratus, dixit quod aqua erat domini de Escaencurt et pastura communis. Renoldus Aries, de Braio, juratus, dixit quod Petrus Ambianensis prepositus fecit domum dirui que facta fuerat in [i]llis locis, et per jurationem patrie quam Odo de Diva fecit fieri, remansit pastura sicut ante communis. Radulfus Letheuche, juratus, dixit se nichil inde scire. Nicholaus de Quieviller, juratus, dixit quod pisces erant militis et pastura communis, et vidit metas poni in pastura et domum dirui quia erat in pastura. Herbertus Faverellus, de Braio, juratus, dixit quod vidit animalia pasci ibi communiter et domum dirui quia erat in pastura. Petrus de Baeloi, juratus, dixit quod vidit animalia ibi pasci communiter et metas poni in pastura, et vidit domum dirui quia erat in pasturis. Et nos dicimus quod, si dictus Symon refecerit vivarium usque ad aream in qua vivarium solebat esse, ipse habebit aquas et pisces illius vivarii, et pastura debet esse communis omnibus in secandis herbis illius vivarii et pede et navi, ita tamen quod naves debent incathenari a solis absconsione usque ad solem levantem, sicut antiquitus solet fieri. Ut autem hec omnia perpetue stabilitatis robur obtineant, presentem cartam sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato confirmamus. Actum Compendii, anno dominice Incarnationis M° CC° quinto decimo, regni vero nostri tricesimo sexto, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Gui[d]onis buticularii. Signum Bartholomei camerarii. Signum Droconis constabularii. Data vacante (Monogramme) cancellaria.