1221, 3 février. — Paris.
Philippe Auguste donne aux chanoines de Mantes un droit de souveraineté sur les habitants de la ville et l'immunité vis-à-vis de toute personne sauf de lui-même.
A. Original perdu.
B. Copie de 1730, Mémoires historiques pour servir aux antiquités de la ville de Mantes, de G. Chrestien, Bibliothèque de l'Arsenal, ms. 4031, p. 226.
C. Copie de 1775, Bibliothèque nationale, Collection du Vexin, vol. 36, fol. 62 v°, d'après B ou sa copie.
D. Copie de 1775 par Desbois, Preuves des Mémoires historiques de Chrestien, Bibliothèque nationale, Collection du Vexin, vol. 36, fol. 149, d'après une soi-disant copie de A faite par Lesage, notaire apostolique, recteur de Villette, le 15 février 1220.
Texte établi d'après BD et, en partie, C.
Philippus Dei gratia Francorum rex dilectis nostris canonicis de Medunta salutem. Quoniam placuit sanctae sedi apostolicae vos sommos facere et independentes in spirituali, ita ut neminem cognoscatis praeter eam, et in causis etiam vestris et litibus det vobis judices ad petitionem vestram et secundum desiderium vestrum, ut sepe nobis ostendistis per titulos vestros, bullas et privilegia vestra magna, multum quae vidimus oculis nostris et etiam legimus ; eo quod semper habuistis pro abbatibus et praesulibus vestris pueros de domo regia et consanguineos nostros, quorum dignitatem et locum nunc tenetis pacifice et occupatis et in perpetuum tenebitis et occupabitis, ita ut cum solemniter celebratis eumdem honorem habetis, et utimini mitra et baculo abbatiali sive crossa, ut dicti pueri de domo regia et consanguinei nostri abbates vestri quorum estis successores legitimi et pacifici de privilegio expresso et confirmato ejusdem sanctae sedis apostolicae et nostro consensu, et tenetis etiam ordines majores per quemcumque volueritis antistitem pro ordinandis vobis et clericis vestris, vicariis et capellanis, juxta dicta vestra privilegia. Nos etiam de plena potestate nostra et autoritate regia dictam sanctam sedem apostolicam imitari desiderantes et in consideratione dictorum puerorum de domo regia et consanguineorum nostrorum felicis memoriae abbatum vestrorum, nolentes vos esse in temporali minores quam in spirituali, eandem immunitatem et idem jus in temporali vobis et successoribus vestris in perpetuum donavimus et donamus, hoc addentes ad tam amplam et nobilem dotem et mensam quam habetis a regibus praedecessoribus nostris attributam super tot oppida et suburbia vicina, vicos et gabellas nostras et fiscum dominicum, de quibus plusquam viginti mille aureos annui reditus percipitis et percipietis ; ut ergo nihil tam nobili ecclesiae et capitulo qui tot filios regios habuit abbates, volumus et intendimus irrefragabiliter et sub fide regia vos esse nunc et in perpetuum summos dominos et absolutos in vestra civitate et omnes prerogativas super concives vestros et potestatem temporalem habere sicut habetis spiritualem, excepto tamen comitatus titulo quem reservamus ; ita ut in dicta civitate vestra nihil possit fieri alicujus momenti sine vobis et in qualibet congregatione civium, ceremoniis et conventibus etiam ad nostram coronam et statum spectantibus intersitis, primas sedes teneatis et praesideatis et vestrum notarium capitularem vobiscum ducatis, qui omnia notabit et scribet resolvenda et resoluta, ne quid contra nos vel et contra cives aut bonum publicum fiat, quae etiam, si opus sit, ad nos fideliter referat vel referendum curatis, neminem subditorum nostrorum ministrorum et officiorum cognoscentes quocumque modo et quamcumque ob causam, sed solam nostram personam regiam immediatam. Non damus autem haec et supradicta privilegia vestris clericis, vicariis, succentoribus et capellanis, vel et curatis seu vicariis perpetualibus aut capellanis vestrae dependentiae, sed tantum vobis canonicis nostris qui estis octo numero et non plures, quoniam ita nos placuit et sic honorabuntur quoscumque voluerit rex honorare. Datum Parisiis, in palatio nostro regio, praesente consilio nostro id laudante et approbante multum, anno Domini millesimo ducentesimo vigesimo, die tertia februarii, sub signo et sigillo nostro majori et regio. [Signatum :] Philippus, [et inferius :] per regem Theobaldus.