1181, du 5 avril au 31 octobre. — Soissons.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod karissimus avus noster Ludovicus burgensibus Suessionensibus communiam inter se habendam concessit et sigilli sui auctoritate confirmavit; post cujus decessum pater noster Ludovicus bone memorie eis eam manutenuit et custodivit. Nos vero, priorum patrum nostrorum vestigiis inherentes, cartam super communia eis a memorato avo nostro concessam et communie consuetudines, sicut pater noster eas eis tenuit, concedimus et confirmamus, has videlicet:

1. Infra firmitates civitatis Suessionensis alter alteri recte secundum suam opinionem auxiliabitur et nullatenus pacietur quod aliquis alicui eorum aliquid auferat vel ei talliatam faciat vel quidlibet de rebus ejus capiat, excepto hoc quod homines civitatis episcopo per tres menses de pane et de carne et piscibus creditionem facient; et si episcopus post tres menses quod ei creditum fuerit non reddiderit, nichil ei credetur donec illud ab episcopo persolvatur. Piscatores autem forenses non nisi per quindecim dies ei creditionem facient; et si post quindecim dies non reddiderit, tantum de rebus communie ubicumque potuerint capient quod quicquid episcopo crediderunt habeant.

2. Omnia forisfacta, exceptis infractione urbis et veteri odio, quinque solidis emendabuntur; et, si ab aliquo teloneum requiratur, et requisitor diem quo illud et unde illud habere debuit minime nominaverit, numquam ei respondebitur; et si diem nominaverit, et ille dictum ejus sola sua manu infirmare non poterit, quinque solidis emendabit.

3. Si quis vero sacramentum alicui facere debuerit et ante arramitionem sacramenti se in negotium suum iturum dixerit, propter illud faciendum de itinere suo non remanebit nec ideo incidet; sed, postquam redierit, convenienter submonitus sacramentum faciet.

4. Si autem archidiaconus aliquem implacitaverit, nisi clamator ante venerit vel forifactura apparuerit, non ei respondebit. Si tamen testem habuerit contra quem accusatus defendere se non poterit, emendabit.

5. Homines etiam communionis hujus uxores quascumque voluerint, licentia a dominis suis requisita, accipient et, si domini hoc concedere noluerint et absque consensu et concessione domini sui aliquis uxorem alterius potestatis duxerit et si dominus suus inde eum implacitaverit, quinque tantum solidis illi inde emendabit.

6. Capitales homines censum debitum dominis suis persolvent; sed, si die constituto non reddiderint, quinque inde solidis emendabunt.

7. Et si aliquis aliquam injuriam fecerit homini qui hanc communionem juraverit et clamor ad juratos inde venerit, si ipsum hominem qui injuriam fecerit capere potuerint, de corpore suo vindictam accipient, nisi forifactum emendaverit ipsi cui illatum fuerit secundum juditium virorum illorum qui communionem custodierint. Et si ille qui forifactum fecerit ad aliquod receptaculum perrexerit et homines communie ad ipsum receptaculum transmiserint et domino receptaculi vel primatibus ipsius loci questionem fecerint ut de eorum inimico faciant eis rectitudinem, sicut superius dictum est, si satisfacere voluerint, rectitudinem accipient. Quod si facere noluerint, homines communie auxiliatores erunt faciendi vindictam de corpore et de pecunia ipsius qui forifactum fecit et hominum illius receptaculi ubi inimicus eorum erit.

8. Si mercator in istam villam ad mercatum venerit et aliquis ei aliquid [fori]fecerit infra leucam istius ville, si jurati inde clamores audient et mercator in ista villa eum invenerit, homines communie ad vindictam faciendam super hoc recte secundum opinionem suam auxilium prestabunt, nisi mercator ille de hostibus sepedicte communie fuerit. Et si ad aliquod receptaculum ille adversarius perrexerit, si ipse mercator vel jurati ad eum miserint et ille hostis satisfecerit mercatori secundum judicium eorum qui communionem servaverint, vel probare et ostendere poterit se illud forifactum non fecisse, communie sufficiet. Quod si ille facere noluerit, si postmodum intra villam Suessionensem capi poterit, de eo vindictam facient jurati.

9. Nemo autem preter nos et dapiferum nostrum poterit conducere in villam Suessionensem hominem qui forifactum fecerit homini qui hanc communiam juraverit, nisi forifactum emendare venerit secundum judicium illorum qui communiam servaverint.

10. Si episcopus Suessionensis ignoranter adduxerit in civitatem Suessionensem hominem qui forifactum fecerit homini istius communie, postquam sibi ostensum fuerit illum esse de hostibus communie, nullo modo eum postea adducet, nisi assensu illorum quibus communia servanda incumbit et ea vice eum reducere poterit.

11. Pecuniam illam quam homines istius communie crediderunt antequam communiam hanc jurassent, si rehabere non poterint postquam inde justum clamorem fecerint, querent quoquomodo poterint quod creditam pecuniam rehabeant. Pro illa vero pecunia quam crediderint postquam hanc communiam juraverint, nullum hominem capient nisi sit debitor vel fidejussor.

12. Si extraneus homo panem aut vinum suum in villam Suessionensem causa securitatis adduxerit, si postea inter dominum ejus et homines communie discordia emerserit, quindecim dies habebit ille vendendi panem et vinum in eadem villa et deferendi nummos et aliam pecuniam suam preter panem et vinum, nisi ipse forifactum fecerit vel fuerit cum illis qui fecerint.

13. Nemo de villa prelibata qui hanc communionem juraverit, credet pecuniam suam vel comodabit hostibus communie quamdiu guerra duraverit; et si quis probatus fuerit credidisse aliquid hostibus communie, justicia de eo fiet ad judicium eorum qui communiam servabunt.

14. Si aliquando homines communie contra hostes suos exierint, nullus de communia loquetur cum hostibus communie nisi licencia custodum communie.

15. Ad hoc statuti homines jurabunt quod neminem propter amorem seu propter odium deportabunt seu gravabunt et quod rectum judicium facient secundum suam estimationem. Omnes alii jurabunt quod idem judicium quod predicti statuti super eos fecerint et patientur et concedent nisi probare poterint quod de censu proprio persolvere nequeant.

16. Universi homines infra murum civitatis et extra in suburbio commorantes, in cujuscumque terra morentur, communionem jurent. Qui vero jurare noluerit, illi qui juraverunt de domo ipsius et de pecunia justiciam facient.

17. Si quis eciam de communione aliquid forifecerit et per juratos emendare noluerit, homines communie facient exinde justiciam.

18. Si quis vero ad sonum pro congreganda communia factum non venerit, duodecim denariis emendabit.

19. Preter has autem consuetudines a patribus nostris eis concessas et indultas, concedimus ut nullus infra ambitum ville Suessionensis aliquem possit capere nisi major et jurati, quamdiu de eo justiciam facere voluerint. Et si aliquis de communia nobis aliquid forifecerit, oportebit ut nos in curia episcopi Suessionensis, per majorem ville, ad judicium juratorum justiciam de eo capiamus, nec eos extra predictam curiam vel placitare vel cartam monstrare compellere poterimus, nec cuiquam licebit ab aliquo vel ab aliqua de communia manum mortuam exigere.

20. Has itaque consuetudines pretaxatas et eas que ab avo nostro eis concesse fuerunt et confirmate, salvo jure nostro et episcopi et ecclesiarum et dominorum qui in predicta villa aliquid habent juris, concedimus et confirmamus.

Que omnia ut perpetuam stabilitatem obtineant, presentem paginam sigilli nostri auctoritate ac regii nominis karactere inferius annotato precepimus confirmari. Actum Suessionis, anno incarnati Verbi M° C° octogesimo primo, regni nostri secundo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Signum comitis Theobaldi, dapiferi nostri. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Radulfi constabularii.

Data per manum Hugonis cancellarii.