1190, [du 1er au 24 août]. — Gênes.
Philippe Auguste, en considération des services rendus par les Génois aux croisés français, spécifie les privilèges qu'il leur concède dans toute l'étendue des conquêtes que les Français pourront faire outremer.
A. Original perdu, scellé d'un sceau de majesté, selon BC.
B. Copie du xiiie s., certifiée par le notaire Atto de Plaisance, Liber jurium reipublicæ Januensis, Archives du Ministère des Affaires étrangères; Gênes, n° 28, fol. 81, d'après A.
C. Copie du xiiie s., certifiée par le même notaire dans un autre exemplaire de la même rédaction du Liber jurium, Archives du Ministère des Affaires étrangères, Gênes, n° 34, fol. 83, d'après A.
D. Copie du xive s., au fol. 78 d'un exemplaire du Liber jurium que je crois appartenir à une autre rédaction, exemplaire conservé à la bibliothèque de l'Université de Gênes.
a. Liber jurium reipublicæ Gennuensis, dans les Monumenta historiæ patriæ edita jussu regis Caroli Alberti, t. I, col. 368, d'après D.
b. Codice diplomatico della repubblica di Genova, éd. C. Imperiale di Sant' Angelo, t. II, Rome, 1938, p. 378, n° 198, d'après D.
Indiqué : Alexandre Cartellieri, Philipp II August, t. II, p. 121.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philipus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri ad quos littere presentes pervenerint quod, propter grata servicia et obsequia que nobis et baronibus nostris Januenses multiphariam impenderunt in peregrinatione sancta quam agimus, convenimus et promittimus consulibus Janue, Maurino Rodoani, Raimundo de Fressia, Symoni Vento, Idoni de Carmadino, Lanfranco Piperi et Enrico Picamilio, et per eos, comuni Janue, quod Januenses omnes et universi de districtu Janue habeant omnimodam libertatem in tota terra quam, divina prestante clementia, acquisierimus per nos vel per barones seu homines nostros, excepto rege Anglie, in hoc transitu ultramarino, quam in manu et potestate nostra retinebimus seu alii concessimus vel concedemus, ita quod nec in introitu, nec in exitu, nec pro mercatione, nec alia ulla occasione, drictum ullum vel aliquam demum prestationem exsolvere debeant. In ipsis vero civitatibus et locis que aliquando Cristianorum fuerunt et nos acquisierimus per nos vel barones aut homines nostros, excepto rege Anglie, volumus quod habeant quicquid aliquando Januensis civitas et ejusdem matrix ecclesia Beati Laurentii vel eorum antecessores habuerunt, tam in ea videlicet parte quam in manu et potestate nostra retinuerimus, quam in ea quam alii concessimus vel concedemus. In ceteris autem civitatibus et locis Sarracenorum que nos vel barones aut homines nostri, excepto rege Anglie, Deo volente acquisierimus, tam in terra quam nobis retinuerimus quam in illa quam alii ullo modo concessimus vel concesserimus, dabimus eis vel eorum certo nuncio nomine civitatis Janue, ecclesiam, fundicum, furnum et balneum, atque rugam per quamcumque civitatem; in qua videlicet ruga Januensis vicecomes maneat cum plena jurisdictione. Volumus etiam et concedimus quod nullus Januensis vel de districtu Januensi in aliquo predictorum locorum acquirendorum, videlicet pro aliquo maleficio incarceretur, si fidejussorem ydoneum vel pignus sufficiens dare poterit; sed sub vicecomite Januensium qui in qualibet civitate vel loco a nobis vel baronibus seu hominibus nostris, excepto rege Anglie, Deo propicio, acquirendo constitutus fuerit, justitiam exhibeant conquerenti Januensi et de districtu Janue. Hec autem inconcussa volumus observari tam de parte acquirenda quam nobis retinuerimus quam de alia cui jus concessimus vel concesserimus, et eos omnes quibus inde partem dedimus vel dederimus faciemus jurare quod hec omnia bona fide per se et successores suos adimplere debeant et perpetuo inconcussa servare et quod inde scripturam publicam autenticam suo sigillo sigillatam faciant. Si quis autem cui acquisite per nos partem terre dedimus vel dederimus hoc non observaret aut, quod absit, contra veniret, nos, per Januenses requisiti, sub debito fidelitatis illi scribemus per eorum nuntios, firmiter precipiendo ut predicta omnia bona fide adimpleat et observet; et ad hoc faciendum consilium bona fide sine expensis nostris prestabimus. Similiter volumus et convenimus quod heredes nostri per Januenses requisiti simile mandatum faciant et bona fide consilium prestent. Quod ut perpetuam obtineat stabilitatem, sigillo nostro jussimus communiri [et] regii nominis caractere inferius annotato. Fecimus etiam karissimum consanguineum nostrum et fidelem Hugonem, ducem Burgundie, Radulfum de Cuciaco et Matheum de Montemorenciaco et Gualterium, capellanum nostrum, et Albertum marescalcum pro nobis jurare quod hanc totam scriptam conventionem per bonam fidem observabimus et sine fraude complebimus. Nichilominus quinque predicti juraverunt per se in presentia nostra constituti quod procurabunt et bona fide studebunt quod predicta omnia adimpleantur et illibata serventur. Actum Janue, anno ab incarnatione Domini millesimo centesimo nonagesimo, regni nostri anno undecimo, astantibus in palatio nostro quorum nomina et signa supposita sunt. Signum comitis Teubaldi, dapiferi nostri. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Rodulfi constabularii.
Data vacante (Monogramme) cancellaria.