1194, du 10 avril au 31 octobre. — Saint-Omer.
Philippe Auguste confirme des chartes de Philippe d'Alsace, comte de Flandre, concernant les pâtures communes entre le chapitre de Saint-Omer, l'abbaye de Saint-Bertin et les bourgeois de Saint-Omer, ainsi que l'exemption de tonlieu dont ces bourgeois jouissaient à Gravelines.
A. Original, scellé en cire verte sur lacs de soie rouge. Hauteur, 380 mm. à droite, 372 mm. à gauche; largeur, 237 mm. en haut, 250 mm. en bas, Bibliothèque municipale de Saint-Omer, fonds des Archives municipales de Saint-Omer, boîte 220, n° 5.
B. Copie du xiie siècle, Bibliothèque municipale de Boulogne-sur-Mer, ms. 144, fol. 207 v°.
C. Copie par Dom de Witte, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 95, fol. 202, d'après un ancien manuscrit de Saint-Bertin «coté ms. 724, n° 377».
D. Copie par Dom Grenier, ibidem, fol. 204, d'après le manuscrit 639 de Saint-Bertin, fol. 21.
a. Giry, Histoire de la ville de Saint-Omer, pièces justificatives, n° xx, p. 396.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod Philippus, quondam comes Flandrie, contentionem multo tempore habitam inter ecclesiam Sancti Audomari et ecclesiam Sancti Bertini adversus dilectos nostros burgenses de Sancto Audomaro de communi pastura eorum dividenda, juramento et fide interposita seniorum et prudentiorum hominum vicinie et parium ipsius castelli, dirimi et terminari fecit. Juramento itaque prestito dixerunt quod, linea in directum ducta extra marginem Mere ab antiqua Cruce super Meram stante versus turrem ecclesie de Arkes, burgensium pastura de jure esset quicquid infra continetur usque ad urbem. Omnem etiam pasturam que a cruce protenditur usque Oudamonstra et ab hinc usque Esled, et ab Esled usque ad paludem de Tillaka, et a Tillaka usque ad paludem de Salperwic, et a Salperwic usque ad paludem de Burka que est Sancti Audomari, sub districtione juramenti sui propriam esse prefate urbis testati sunt. Idem quoque comes tam honori quam usui prefate urbis prospicere volens, in posterum totam hanc pasturam ita universitati burgensium communem fore statuit ut nullius in ea aliquid sibi singulariter proprium haberet. Nulli in ea nisi de communi assensu et consilio totius urbis domum habere liceret. Si quis vero aliquid de ea sibi proprium vendicasse vel in ea edificasse convinci posset, reus dicto comiti sexaginta librarum statueretur et burgenses liberam potestatem haberent propria auctoritate absque forisfacto domum ejus diruere. Ut autem pastura hec juxta divisionem prescriptam libera imperpetuum et hereditaria burgensibus Sancti Audomari permaneat, idem comes sigillo suo confirmavit. Preterea, ex precepto ejusdem comitis, homines sui et scabini et electi de terra Bruburgensi antiquas consuetudines burgensium Sancti Audomari tempore antecessorum suorum Greveningues habitas separatim distinxerunt, videlicet quod burgenses Sancti Audomari Greveningues a teloneo liberi sint undecumque venerint vel quocumque perrexerint vel qualemcumque pecuniam adduxerint vel abduxerint, nisi eam in aliquam domum posuerint eamque ibi vendiderint, tunc jus constitutum reddant. Si vero non vendiderint, libere et absque teloneo ibi dando, quocumque voluerint terra vel navigio eam ducant. Nos vero qui audivimus cartas comitis et de pastura et de consuetudine apud Graveningues, presentem paginam sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato, quantum ad nos pertinet, confirmamus. Actum apud Sanctum Audomarum, anno incarnati Verbi M° C° XC° quarto, regni nostri anno quinto decimo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Droconis constabularii.
Data vacante (Monogramme) cancellaria.