1182, du 1er novembre, au 16 avril 1183. — Paris.
Philippe Auguste confirme les biens concédés par ses prédécesseurs ou à concéder à l'abbaye de Morigny.
A. Original perdu.
B. Copie du xiiie s., Cartulaire de Morigny, Bibliothèque nationale, latin 5648, pièce 3.
C. Copie du Cartulaire de Morigny faite pour Colbert, Bibliothèque nationale, seconde partie du ms. latin 5439, p. 11.
D. Fragment, Bibliothèque nationale, latin 17049, fol. 95, d'après B.
Indiqué : Fleureau, Antiquités d'Estampes, p. 518.
Indiqué : Gallia Christiana, t. XII, col. 181 b.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Ad regii culminis excellentiam pertinere dignoscitur et ecclesiarum jura defendere et que jam illis collata vel in posterum conferenda sunt preceptis irrefragabilibus confirmare. Quo nimirum intuitu, dilecti nostri ac venerabilis Maurigniacensis ecclesie abbatis Milonis precibus annuentes, quecumque a patre nostro venerande memorie rege Ludovico et a ceteris predecessoribus nostris benigne collata sunt eidem ecclesie, et que eciam deinceps conferenda sunt, pari devotione concedimus et auctoritatis nostre precepto pariter confirmamus. Verum, ut ab hoc precepto nostro omne procul abscedat ambiguum, universa que in munitione patris nostri designata sunt, per eadem verba subscribi et eodem ordine fecimus enumerari. Concedimus igitur et regali auctoritate precipimus, sicut a prefato patre nostro sentitum atque preceptum est, ut nullus omnino in ecclesias, loca vel agros seu reliquas possessiones que ab antiquis temporibus vel modernis eidem sancto monasterio juste collate vel conferende sunt, aliquam violenciam audeat inferre, nec homines ipsius ecclesie, tam servos quam ingenuos, vel ad fidejussiones vel propter alias aliquas occasiones contra voluntatem abbatis ipsius ecclesie presumat distringere. Omnes homines qui in loco ubi abbatia sedet hospites commanentes erunt, ab omni banno nostro liberi erunt. Hospites illi qui in villa que Stampis appellatur monachis dati sunt vel dabuntur, eas consuetudines quas nobis, dum in manu laicorum erant, persolvere consueverant nobis persolvent, nisi vel a nobis vel a successoribus nostris condonate fuerint. Universis autem monachorum hospitibus, ubicumque sint, concedimus ne prepositus noster vel alterius cujuslibet potestatis homo, ullam de eis justiciam faciat donec monachi de justicia deficiant, nisi vel in presenti forifacto eos invenerit, sive castrum nostrum vel bannileugam infregerint. In loco vero ubi abbatia sedet vel in hospitibus ibidem commanentibus, sanguinem, infractionem, bannum seu aliquam prorsus consuetudinem non requirimus, sed locum et omnes hospites citra eundem locum commanentes ab omni lege et consuetudine liberos et absolutos imperpetuum esse concedimus. Universis etiam servis ecclesie ipsius leges illas et consuetudines easdem quas nostri servi habent in omnibus et per omnia habendas et possidendas concedimus, et, ubicumque terrarum in regno nostro dispergantur, lege consimili et consuetudine una coequentur. Quisquis vero contra hoc munificentie nostre preceptum ire temptaverit et eos de testimonio reprobaverit, nostre violate majestatis reus existat et C libras inde persolvat. Si vero servus noster ancillam ecclesie, vel servus ecclesie ancillam nostram in conjugium acceperit, de fructu ecclesia dimidiam partem habebit. Quecumque sane de feodo nostro monachis dabuntur eis annuimus; nundinas etiam quasdam per totam ebdomadam durantes, cum mercato nostro quod die jovis habetur, cum omnibus consuetudinibus eidem loco concedimus. Decimam quoque pedagii Beroville ei concedimus ita ut decimam ebdomadam in propria potestate monachi habeant et in ea proprium hominem, si placuerit, pedagium colligentem mittant, decem insuper solidos annui census quos eis pro anima Anselli dapiferi sui avus noster perdonaverit. Placuit sane nominatim, preter hec, et alia que eidem monasterio jam collata fuerant hoc precepto subscribi. Sunt autem hec: predium ipsum quod vocatur Maurigniacum cum omnibus suis consuetudinibus, in quo et granchie monachorum et mansionillum quod dicitur Bonus Villerus continentur; ecclesia Sancti Germani; ecclesia Sancti Juliani in castro Stampis, hospites et dimidietas furni Harpini cum dimidietate hospitum furno cohabitantium; quod donum Herbertus Harpini in presentia avi nostri regis Ludovici dedit, et illud avum nostrum concedere et donum super altare mittere fecit; ecclesia Domarville et terra arabilis duabus carrucis; ecclesia Stripiniaci cum decima et omni integritate sui, hospites inibi commanentes CLX censuales, torcularia duo, molendina duo, furni duo, ita quod nemo alios furnos in illa tota villa, nisi tantummodo monachi, facere potest; ecclesie Veterum Stamparum; ecclesie de Firmitate Baudouini et decima molendinorum nostrorum et furni nostri et carrucarum nostrarum ubicumque sint in tota castellania; ecclesie de Bona; ecclesia de Guinevilla; ecclesia de Serni; ecclesia de Variis; ecclesia de Bonnis; ecclesia de Borreto; ecclesia de Chosiaco, apud Dordannum, ecclesia Sancti Petri; in Belsia Carnotensi, villa que Mesons appellatur et Buxetum cum decima et Gomarvilla et Guillervilla; in Belsia Piveriensi, Belovilla, Verrines, Buxetum, Eschenvillerum. Hec igitur et alia omnia que predecessorum nostrorum temporibus prefata ecclesia possedit et nostro possidet, sub protectione et defensione nostra simul et successorum nostrorum suscipimus. Et ne quis unquam ulla occasione aliquam violentiam vel injustitiam audeat inferre, salvo per omnia regio jure, penitus interdicimus. Quod ut perpetue stabilitatis munimenta obtineat, scripto commendari, sigilli nostri auctoritate muniri nostrique nominis subter inscripto karactere corroborari precepimus. Actum publice Parisius, anno ab incarnatione Domini M° C° LXXX° II°, regni vero nostri quarto, astantibus in palatio nostro quorum nomina subtitulata sunt et signa. Signum Theobaldi comitis, dapiferi nostri. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Radulphi constabularii.
Data per manum Hugonis cancellarii.