1202, du 1er novembre, au 5 avril 1203. — Paris.
Philippe Auguste déclare que les cultivateurs tenant à champart des terres de l'église Saint-Germain-des-Prés doivent résider sur le fonds même de Saint-Germain. Il confirme un accord conclu entre l'abbé et Louis VII touchant Montchauvet et différentes conventions faites entre l'abbaye et Mile de Vernou, Pierre dit Beaucent de Samois, chevalier, Jean de Macy, Simon d'Anet et Geoffroy Poouz.
A. Original jadis scellé « en soie rouge et jaulne et en cire verd » selon E. Hauteur 345 mm. ; largeur 270 mm. Archives nationales, K 27A, n° 6.
B. Copie du xiiie s., Cartulaire AB de Saint-Germain-des-Prés, Archives nationales, LL 1025, fol. 24 v°.
C. Copie du xiiie s., Cartulaire de l'abbé Guillaume, Archives nationales, LL 1026, fol. 45 v° et en partie fol. 89 v°.
D. Copie du xive s., Cartulaire VE de Saint-Germain-des-Prés, Archives nationales, LL 1025, fol. 34, d'après B.
E. Copie collationnée de 1522, Archives nationales, K 27, n° 6 bis, d'après A.
F. Copie par A. Duchesne Collection Baluze, vol. 55, fol. 73, d'après un Cartulaire de Saint-Germain-des-Prés.
Fac-similé : partiel (moitié supérieure du document sans le côté droit) de A dans Fr. Gasparri, L'Écriture des actes de Louis VI, Louis VII et Philippe Auguste, Paris, 1973, pl. h.-t. LV.
a. R. Poupardin, Recueil des chartes de l'abbaye de Saint-Germain-des-Prés, t. II, Paris, n° CCCIX, p. 99.
Indiqué : J. Tardif, Cartons des rois, p. 340, n° 729.
Indiqué : P. Bonnin, Principaux droits de l'abbaye de St-Germain-des-Prés en Seine-et-Oise, Paris, 1896, p. 245.
Indiqué : D. Anger, Les dépendances de l'abbaye de St-Germain-des-Prés, t. II (Seine-et-Oise), Paris, 1907, p. 45 (pour Dammartin), 54 (pour Montchauvet) et 106 (pour Avrainville).
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod, ad petitionem dilecti nostri Roberti abbatis Beati Germani de Pratis, eidem ecclesie, que nostra est, concedimus ut nullus terram ad campipartem de ecclesia tenens eam excolat, nisi sit residens in propria terra Beati Germani ; set si a terra Beati Germani recesserit ut in aliam maneat, volumus ut abbati et conventui Beati Germani liceat terram illam in manu sua capere et voluntatem suam ex inde facere usque dum ille redierit. Ad hec, ad petitionem ejusdem abbatis, libertates quas a genitore nostro pie recordationis rege quondam Ludovico obtinuerant, sicut in ipsius scriptis autenticis continetur que prefata ecclesia habet, eidem ecclesie confirmamus, videlicet consuetudines quas habebat apud Montem Calvetum sicut Odo, Pagani filius, et Paganus de Domno Martino qui fuerant in prima constitutione castri veritatem ex inde juraverunt et dixerunt, quod scilicet Hugo quondam abbas Beati Germani avo nostro regi Ludovico et Amarrico de Monteforti terram in qua constitutum est castrum Montis Calveti et illam que eidem castro adjacet sicut disterminata est certis finibus donavit et ecclesie sue retinuit censum de rege quinque solidos, et de Amarrico quinque solidos annuatim reddendos in festo sancti Remigii, decimam totam quorum[cum]que fructuum : in molendinis vero duobus quos ibi habebat ecclesia eos adsociavit et ab eisdem obtinuit quod, in molendinis omnibus et furnis qui jam exstabant vel postea fierent, participaret ecclesia per medium eo tenore quod molendinarios et furnarios communiter mitterent et tollerent, expensas mitterent per medium et per medium reciperent quicquid proveniret de forifactis et justiciis, ecclesie quoque omnes et capelle que fierent concesse sunt Beato Germano et decimum forum, nullamque nullo tempore consuetudinem dabunt apud Montem Calvetum proprii abbatis et ecclesie famuli. Statutum est etiam quod de hospitibus Beati Germani in castello nullus retinebitur et si quis propter guerram confugerit ad castrum, veniente pace revertetur, et, si voluerit reverti, quicquid tenebat de ecclesia absolute et quiete dimittet et hereditati renunciabit. Insuper abbas stagnum suum faciet et illud proprium et per se possidebit. Preterea conventionem illam quam prefatus Hugo abbas Beati Germani fecit cum Milone de Vernou sicut in carta genitoris nostri continetur eidem ecclesie confirmamus. Preterea quitationem illam quam Petrus miles de Samesio qui cognominatur Beaucens fecit dicto abbati Hugoni coram genitore nostro de jure fugationis et venationis et haie et aliis sicut in autentico ipsius continetur eidem ecclesie confirmamus. Ad hec notum esse volumus quod Johannes de Maci, diu agitata contentione contra dictum Hugonem abbatem pro quibusdam consuetudinibus quas reclamabat in toto nemore Antoniaci excepta antiqua foresta, tandem sapientum usus consilio omnia que reclamabat sive juste sive injuste et quicquid juris habebat vel se habere dicebat et feodum et dominium pro salute anime sue et patris sui ecclesie Sancti Germani guerpivit et concessit in presentia genitoris nostri, uxore sua Margarita hoc annuente. Preterea nundinas Sancti Germani, sicut in autentice scripto ipsius genitoris nostri continetur, eidem ecclesie confirmamus. Preterea contentionem illam que fuit inter dictum Hugonem abbatem et Simonem de Aneto super illicitis exactionibus quas idem Simon habere volebat in potestate Domni Martini et in aliis terris ecclesie Beati Germani que terminata fuit coram genitore nostro sicut in ipsius carta continetur eidem ecclesie confirmamus. Notum etiam fieri volumus quod Gaufridus Poouz et Johannes filius suus assensu Vicine, uxoris dicti Johannis, et Johannis, filii dicti Johannis et Vicine, predicte ecclesie Beati Germani de Pratis viariam de Evrenvilla quam de nobis tenebant et avoeriam quam ab abbate tenebant in elemosinam coram nobis dederunt. Quicquid etiam predicti Gaufridus et Johannes filius ejus habebant in predicta villa tam in feodo quam in dominio, et quicquid quedam mulier que dicitur Comitissa de la Norvile de predicto Gaufrido tenebat, ubicumque illud sit et heredes sui expectabant habendum, coram nobis vendiderunt eidem ecclesie pro octoginta libris parisiensium. Quod ut perpetuum robur obtineat, presentem paginam sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato confirmamus. Actum Parisius, anno ab incarnatione Domini M° CC° secundo, regni nostri anno vicesimo quarto, astantibus in palacio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Droconis constabularii.
Data vacante (Monogramme) cancellaria, per manum fratris Garini.