1204, du 1er novembre, au 9 avril 1205. — Paris.
Philippe Auguste confirme quatre actes de Louis VI en faveur de Saint-Aignan d'Orléans : 1° le règlement fait par Louis VI au sujet du partage des enfants des serfs de Saint-Aignan mariés à des serves du roi ou de différents seigneurs ; 2° la concession des foires de Saint-Aignan ; 3° le privilège accordé aux chanoines de ne pouvoir être mis en cause hors de leur chapitre ; 4° la protection royale assurée à leur terre de la Beauce contre les exactions des seigneurs du Puiset.
A. Original perdu, scellé de cire verte sur lacs de soie selon l'« Inventaire de 1544 » (cf. ci-dessous).
a. Chanoine R. Hubert, Antiquitez de Saint-Aignan d'Orléans, Preuves, p. 81 et en partie, ibidem, p. 36.
Indiqué : Mention du xvie s. dans l'« Inventaire de 1544 » des titres du chapitre de Saint-Aignan d'Orléans, jadis conservé aux Archives départementales du Loiret (cote : G 1403 ?), détruit dans l'incendie de 1940. Une copie de cette analyse est conservée dans les papiers de l'archiviste J. Soyer (Archives départementales du Loiret, J 1443).
Indiqué : Mention du xviiie s. dans l'Inventaire des archives du chapitre de Saint-Aignan d'Orléans, Bibliothèque nationale, français 11994, p. 669 et 673.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod sicut ex authentico bone memorie Ludovici, avi nostri, quondam regis Francorum, cognovimus, accessit ad eum Stephanus, tunc Sancti Aniani decanus, et ejusdem ecclesie canonici, conquerentes de quibusdam hominibus sive clientibus ipsius avi nostri, qui, apud Archebrenum et in aliis quibusdam locis, per vim et fiduciam ipsius regis, si forte servi vel ancille Sancti Aniani servis ipsius regis maritarentur, totum fructum qui inde procedebat, omnes scilicet heredes eorum, ad partem regiam usurpabant, nolentes cum ipsis canonicis ullam facere particionem ; cujus rei occasione statuit idem avus noster et in perpetuum confirmavit ut ubique regni Francorum, sive in civitate, sive in burgo, sive in castello, sive in villa, immo in quocumque loco regni Francorum, servi vel ancille Sancti Aniani servis ipsius regis sive ancillis sive cujuslibet alterius servis sive ancillis conjuncti fuerint, transacto tempore maritati, sive hactenus conjungerentur, canonici Sancti Aniani in heredibus et cum rege Francorum et cum aliis omnibus cum quorum servis et ancillis servi ipsius ecclesie vel ancille conjuncti erant aut conjungerentur, partirent et heredum haberent medietatem. — Sciendum etiam quod accedens ad ipsum avum nostrum et Joannem, tunc Aurelianensem episcopum, Stephanus, tunc avi nostri cancellarius et Sancti Aniani decanus, postulavit ut decano et ecclesie Sancti Aniani, ad lumina comparanda, concederet forias utriusque festi ejusdem Sancti estivalis et hiemalis, totum teloneum suum totamque justitiam, ab hora videlicet vigilie eorumdem festorum nona usque post eorumdem festorum expleta completoria. Cujus petitionibus annuens idem Ludovicus predecessor noster, totum teloneum suum omnium que in predictis festo et foro empta seu vendita fuerint, in claustro sive extra claustrum, totamque justitiam, furem si capi poterit seu captus fuerit in foro, in claustro vel extra, similiter raptum, immo omnia quecumque ad justitiam pertinent, jamdicte ecclesie et decano jure perpetuo possidenda concessit, ita scilicet ut in toto foro nec in claustro nec extra in predictis solemnitatibus dapifer ipsius regis vel prepositus sive vigerius vel telonearius, immo nullus regie potestatis sive episcopi minister, quicquam accedere posset, aut aliquid alicui auferre auderet, aut aliquem aliquo modo distringere presumeret, ab hora videlicet vigiliarum nona usque post sequentium festorum completoria. Sed voluit et statuit idem rex et predecessor noster ut omnia essent in decani et cujuscumque ipse preciperet potestate. Statuit etiam ut omnes qui ad predicta convenirent, toto vigiliarum die, toto festorum die totoque sequenti die in Dei et Sancti Aniani et ipsius regis et episcopi Aurelianensis essent conductu. — Insuper idem predecessor, rogatus a Stephano, suo tunc cancellario et Sancti Aniani decano, et requisitus ut libertatem conferret, videlicet ut nullus canonicorum, clericorum seu eorumdem servientium prefate ecclesie Sancti Aniani, ullo unquam tempore extra capitulum suum possent extrahi in causam vel aliquibus injuriis fatigari, quod utique idem predecessor noster ipsi Stephano et ecclesie Beati Aniani in perpetuum concessit. — Quin etiam sciendum est quod idem Stephanus Sancti Aniani decanus ipsum predecessorem nostrum requisivit ut terram Sancti Aniani de Belsia, que propter pravas consuetudines quas in ea domini Pusiacenses contra jus et fas per violentiam capiebant pene ad vastitatem veniebat, ab illis pravis consuetudinibus liberaret, et eas penitus auferret ; cujus petitioni idem avus ac predecessor noster annuens, de concessione et consensu domini scilicet Hugonis filii Evrardi, interdixit et auctoritate regia prohibuit ut nullus dominus Pusiacensis neque aliquis ejus minister, immo nullus ex ejus hominibus, in tota terra Sancti Aniani de Belsia ullam rem sumere audeat, non hebergamentum, non signa, non annonam, non forragium, non vetram, immo nihil in toto quod ex terra sit, sive in domibus, sive extra domos. Si autem casu aliquo aliquis hominum sive hospitum supradicte terre domino Pusiacensi sive ejus hominibus aliquid forisfaceret, clamorem inde facerent ad majorem in cujus potestate esset ille qui forisfactum fecisset, sive ad ministrum si major deesset, et ille infra dies quindecim super Sancti Aniani terram inde rectitudinem faceret, neque minus spacium quam XV dierum de rectitudine facienda majores sive ministri Sancti Aniani acciperent, si ipsi vellent, nec hec dilatio ad justitiam deputaretur. Nos igitur predecessoris nostri vestigiis inherere volentes, et quia ecclesiam ipsam Beati Aniani et libertates ipsius conservare tenemur, supradicta omnia, sicut in authenticis avi nostri continetur expressum, concedimus et approbamus. Et ut supradicta omnia perpetuum robur obtineant, sigilli nostri auctoritate [et] regii nominis karactere inferius [an]notato presentem paginam precipimus confirmari. Actum Parisius, anno ab incarnatione Domini 1204, regni nostri anno 26, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Droconis constabularii nostri. Data vacante cancellaria, per manum fratris Guarini.