1206, du 2 avril au 31 octobre. — Paris.
Philippe Auguste confirme la donation faite par Girard de Val-Engoujart à l'église Saint-Victor de Paris, du cinquième de la dîme d'Amblainville, du fief de Thibaud d'Outrevoisin et d'une masure, ainsi que la cession des quatre cinquièmes de ladite dîme, des deux fiefs et de la censive en dépendant, consentie par ledit Girard à ladite église, moyennant la somme de cinq cent trente livres parisis, et avec l'approbation de Gautier, archevêque de Rouen. Il confirme également différentes conventions relatives à ladite dîme et à ses dépendances.
A. Original scellé d'un sceau de cire verte sur lacs de soie rouge. Hauteur 468 mm., largeur 388 mm. Archives nationales, K 27A, n° 11.
B. Copie du xiiie s., Cartulaire de Saint-Victor de Paris, Archives nationales, LL 1450, fol. 91.
C. Extrait du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Clairambault, vol. 562, fol. 475.
a. C.-A. Aymar de Manneville, De l'état des terres et des personnes dans la paroisse d'Amblainville, Beauvais, 1890, p. 91 (extrait des Mémoires de la Société académique, d'archéologie, sciences et arts du département de l'Oise, t. XIII).
Indiqué : J. Tardif, Cartons des rois, p. 341, n° 739, d'après A.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod, sicut ex litteris Girardi de Valle Engueviardi, militis, cognovimus, ipse et uxor sua Agnes de assensu natorum suorum dederunt Sancto Victori Parisiensi im (sic) perpetuam elemosinam quintam partem decime, quam habebant apud Amblenvillam, et feodum Theobaldi de Utreveisin ad eandem decimam pertinentem. Dederunt etiam eidem ecclesie unam masuram liberam ab omni exactione, justicia et viatura. Totum vero residuum dicte decime, licentia, consensu et auctoritate Galteri, Rothomagensis archiepiscopi, de manu predictorum redemit predicta ecclesia Sancti Victoris, ubicunque fuerit decima illa, sive in terris eorum propriis quas colunt, sive in aliis, et decimas novalium tam ruptorum quam rumpendorum cum omnibus incrementis totius memorate decime ubicunque proventuris, pro quingentis et triginta libris parisiensium, et duos feodos ad eandem decimam pertinentes, et unam censivam in eadem decima reddentem duodecim denarios ; ita quod predicti Girardus et Agnes nichil juris vel proprietatis sibi vel heredibus suis in hac decima vel in predictis feodis in posterum retinuerunt. Primum feodum scilicet quem dederunt, tenet Theobaldus de Utreveisin, de quo debet ecclesie Sancti Victoris homagium et omne servicium et redemptionem juxta consuetudines Wekesin, et habet unum tractum in decima et terciam partem tocius decime. Secundum feodum tenet Adam de Vinuncella, qui habet triginta sextarios ibernagii et unum modium avene in eadem decima, et unum tractum de quo feodo debet esse homo ligius ecclesie Sancti Victoris, et debet triginta solidos de servitio et totidem de redemptione, tercium tractum habet ecclesia Sancti Victoris, ita tamen quod si tres quadrige non suffecerint, plures ex consensu partium querentur ; si quis vero contradixerit dampnum, quod aliis inde acciderit, eis recompensabit. Tertium feodum tenet Theobaldus, frater dicti Girardi, ex parte uxoris sue, qui debet habere stramen tocius decime et nichil in grano ; pro hoc feodo faciet homagium ecclesie Sancti Victoris et debet redemptionem ad valorem ejusdem straminis. Pro servitio hujus modi feodi debet invenire granchiam vel granchias sufficientes ad totam decimam recipiendam. Debet etiam tres modios defferre, scilicet decem et octo sextarios ibernagii et decem et octo avene, usque Pontisaram vel eque longe, suis expensis ; saccos tamen inveniet ecclesia Sancti Victoris. Debet etiam prefatus Theobaldus tradere custodibus granchie clavem et seram, unam culcitram et duo linteamina, urnam et ciphum, scutellam et coclear. Debet insuper de suo emere clausuram ad curiam granchie claudendam et excussores bladi debent eam incidere. Ipse vero Theobaldus vectura sua debet eam adducere, et quamdiu excussores abscidunt clausuram vel claudunt curiam, Theobaldus debet eis panem sufficientem ministrare. Censivam duodecim denarios tenet Albericus de Foro qui habet decem et octo sextarios hibernagii in eadem decima. De parte decime Sancti Victoris percipit ecclesia de Borrenc unum modium hibernagii et unum avene ; monachi de Ambleinvilla septem sextarios hibernagii ; ecclesia de Amblevilla unum sextarium hibernagii ; presbiteri ejusdem ecclesie unum sextarium hibernagii ; moniales Warinville duos sextarios hibernagii ; monachus de Bella Ecclesia unum sextarium hibernagii ; sacerdos ejusdem ville unum sextarium hibernagii ; presbiter de Fraxineto unum sextarium hibernagii ; et hec omnia ad antiquam minam, que est in granchia, recipientur, que mina non debet augeri vel minui. Custodes decime ponere debent ecclesia Sancti Victoris et Theobaldus de Utreveisin, ecclesia unum vel duos et Theobaldus unum. Excussores etiam quotquot necessarii fuerint ex consensu partium apponentur, et tam custodes quam excussores et tractores qui in campis decimas collegunt, fidelitatem faciant ecclesie Sancti Victoris et Theobaldo. Excussores nichil habent facere de foragio nisi quod extra clausuram proicient. Presbiteri de Ambleinvilla redecimationem habent in tota decima, ita scilicet quod quicunque traxerit decimam, presbiteri nichil percipient in mercede tractus. Quamdiu tractores trahent avenam, singulis diebus operabilibus, quelibet quadriga habebit duas garbas avene et quando avena defecerit duas garbas viscie, quicquid traxerint. Campipartor dicti Girardi et heredum suorum singulis annis tractoribus decime jurabit quod, quando ibit campipartire, vocabit unum secum de tractoribus decime. Quod si nullum commode invenerit, postmodum quando aliquem illorum invenerit, ei bona fide dicet, quantum et ubi receperit de campiparte. Hanc quintam partem decime memorate et totum residuum ejusdem decime in manu predicti Galteri, Rothomagensis archiepiscopi, dictus Girardus et Agnes, uxor ejus, et tam filii quam filie eorum resignaverunt et predicte ecclesie Sancti Victoris Parisiensis imperpetuum quitaverunt et, prestito juramento, perpetuam contra omnes garantisiam promiserunt. Theobaldus et Matildis, parentes dicti Girardi, de quorum feodo predicta decima erat, eam cum feodo ecclesie Sancti Victoris quitaverunt et garantisiam promiserunt. Philippus etiam qui dictam decimam Girardo et Agneti vendiderat, et Eremborc uxor Philippi et Robertus, filius eorum, eandem decimam cum juramento in perpetuum quitaverunt et omnes pro posse suo a reclamatione prohibere promiserunt. Galfridus et Willelmus, clericus, et Theobaldus, fratres dicti Girardi, juramento prestito, eandem decimam quitaverunt et garantisiam promiserunt. Alda et Maria, sorores dicti Girardi, et Willelmus et Robertus mariti earum, et Hildeburgis et Agnes, alie sorores dicti Girardi, et Guillelmus d'Ibonvilla, et Theobaldus, filius ejus, et Galterus de Behervilla, et Theobaldus filius ejus, idem fecerunt. Quia vero supradicta decima movet de feodo nostro, ut hec perpetue stabilitatis robur obtineant, sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato presentem paginam, in quantum ad nos pertinet, confirmamus. Actum Parisius, anno ab incarnatione Domini M° CC° VI°, regni nostri anno vicesimo septimo, astantibus in palacio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Droconis constabularii. Data vacante (Monogramme) cancellaria. Per manum fratris Garini.