895, 30 juillet. — Tours.

Pièce complémentaire

Robert, abbé de Saint-Martin de Tours, sur l'intervention de son fidèle Eric et du doyen de Saint-Martin Gauzuin, confirme à Oury (Odalricus), écolâtre de Saint-Martin, les biens situés à Chatigny et à « Puteum mundatum » provenant de la « curtis » de Martigny[-sur-Loire], plus un pré dit « Ad pratum Luci », situé entre Loire et Cher, bénéfice que depuis Amaury, maître puis évêque, les écolâtres successifs Milon, Guichard et « Ermengarius » ont possédé, que l'abbé Alard a affecté à cet office et que son successeur, l'abbé Vivien, a fait confirmer à l'école par diplôme de Charlemagne. Il stipule, en outre, que lorsqu'Oury cessera ses fonctions, il pourra continuer à tenir ces biens en mainferme, sa vie durant, en payant à l'écolâtre deux sous chaque année à la Saint-Martin d'automne et les transmettre à sa mort, sous les mêmes conditions, à l'un de ses parents ; après quoi, le bénéfice fera retour à l'école.

Référence : Jean Dufour et Robert-Henri Bautier (éd.), Recueil des actes de Robert Ier et de Raoul rois de France (922-936), Paris, 1978, no39.

A. Original perdu.

B. Copie du xviiie siècle, Bibliothèque nationale, Collection de Touraine-Anjou, vol. 1, fol. 146, n° 123, d'après A, avec référence à la « pancarta nigra », fol. 108.

C. Copie du xviiie siècle, par Baluze, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 76, fol. 49, d'après la « pancarta nigra », fol. 108 et la « pancarta alia », fol. 84, avec référence à A.

D. Copie du xviie siècle, par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Mélanges Colbert, vol. 46, fol. 107, d'après la « Pancarta alia ».

E. Copie partielle de 1643, par Dom Lesueur, Bibliothèque nationale, ms. lat. 13898, fol. 78 v°, n° 69, d'après la « Pancarta alia », fol. 84.

a. E. Mabille, Les invasions normandes, dans Bibliothèque de l'École des Chartes, t. XXX, 1869, p. 434, n° VI, d'après C.

Indiqué : E. Mabille, La pancarte noire, n° XCVIII, p. 117, et n° 97, p. 180 (30 août 894).

Cet acte mentionne deux documents antérieurs :

La confirmation du pratum Luci par Robert à Oury fait difficulté. En effet, dans l'acte n° 43 (14 septembre 900), Gui et sa femme Emma reçoivent en précaire la moitié de ce lieu, l'autre moitié ayant été cédée avec Martigny-sur-Loire, entre autres, per precariae auctoritatem a praedecessoribus nostris abbatibus et insuper per regium praeceptum ; or, les actes cités plus haut, auxquels ces mots font allusion, ne mentionnent pas cette donation à Saint-Martin.


Texte établi d'après BC et D.

(Chrismon) In nomine summi Salvatoris Dei. Ego Rotbertus, gratia Dei, inclitae congregationis egregii patris beati Martini abbas. Notum fieri volumus omnibus qui nobis in eodem regimine per diversa futuri sunt tempora, qualiter quidam humilis diaconus ejusdem congregationis, nomine Odalricus, scholae quidem magister, petiit mercedis nostrae benivolentiam, ut beneficiolum quoddam ei concedere dignaremur in villa Catiniaco et Puteo mundato, quod etiam multis antecedentibus tenuerunt temporibus quicumque in eodem monasterio a tempore Amalrici, quondam quidem magistri et postmodum episcopi, scholae officium administraverunt, scilicet Milo et Guichardus necnon Ermengarius, ejusdem ecclesiae venerabilis canonici et diligentes magistri, et praedictus quidem Odalricus, in eodem officio degens, memoratum beneficiolum in praenominatis villis tenebat, quando nostram ex ipso expetiit humanitatem. Sed praevidens futuri temporis fraudes, per Eiricum, nostrum fidelem, et Gauzuinum, ejusdem loci decanum, qualiter ipse praedictas res per auctoritatem teneret, nobis mandavit, et in praesentia, si necesse extitisset, munimina cartarum se habere dixit, scilicet qualiter Adalardus, jam olim praedecessor noster abbas, easdem res eidem ministerio delegaverat, et super hoc praeceptum a <magno> Karolo in opus scholae, successor illius, Vivianus abbas impetraverat, scilicet ne in posterum a quodam tanta et tam magna merces violari valeret. Quorum sanam admonitionem et non inconvenientem Odalrici petitionem cognoscentes, placuit nobis illi concedere quicquid in predictis villis jam nominati viri ex antiquo tempore tenuerunt, scilicet quicquid ex corte Martiniaco ab ipsis possessum et dominatum fuit, cum prato inter Ligerim et Carum qui nuncupatur ad pratum Luci, ita ut deinceps a nemine nostrorum successorum ullam patiatur inquietudinem aut calumniam, sed quieto ordine et legitima cessione res praenominatas teneat et tempore vitae suae possideat. Quicumque vero cortem Martiniacum nostro aut futuri successoris dono obtinuerit, hanc auctoritatem sine ulla inquietudine sinat inviolabilem permanere. Si autem tam temerarius fuerit, ut hanc nostram mercedem ac elemosinam antecessorum nostrorum abbatum, qui per omnia eam hactenus inviolabilem custodierunt, in aliquo contraire audeat, inprimis offensam Dei incurrat et iram beati Martini in ultione sentiat, nisi citissime a sua mala voluntate recesserit, et quicquid perperam gessit emendare studuerit. Et licet in cessionibus poena non inseratur, mihi tamen placuit inserere, ne levitate insolenti auctoritas nostra corrumpatur. Et ideo obtestamur omnes, ante quorum praesentiam haec epistola venerit, ut nostram plenariam audientes mercedem, eam stabilem faciant permanere et sacrilegium invasorem libra auri multatum ab omni dominatione et invasione legaliter removeant ; et sicut omnes sua acta stabilia volunt esse obsecramus, ut ita sinant hanc nostram cessionem permanere inviolabilem. Ut autem haec auctoritas major et utilior, ubicumque visa fuerit, appareat, statuimus et humili prece jamdicti Odalrici decrevimus, ut postquam ab scholae officio gratia emeriti cessaverit, ne ex toto mercede sui laboris privetur, per censum diebus vitae suae, quod libenti animo concedimus teneat, habens licentiam plantandi, aedificandi et quicquid illi melius visum fuerit faciendi, reddendo annis singulis ad festivitatem sancti Martini autumnalem magistro scholae solidos duos ; et sic quicquid cedimus, cessum habeat et teneat diebus vitae suae ; post suum quoque obitum, cuicumque ex amicis vel parentibus relinquere voluerit sub praefixo censu potestatem habeat dimittendi, et sic post horum excessum ad scholae revertatur principium. Placuit denique ut quod libenter dicebamus velle firmum manere, pro majori auctoritate manu propria corroboraremus et fratres nostros corroborare decerneremus, sicut infra scriptum est.

(Crux) Ego Rotbertus, abbas, signo sanctae crucis corroboravi.

Gauzuinus, sacerdos atque decanus, subscripsit.

Ragambaldus, diaconus.

Sigo, diaconus, subscripsit.

Berno, sacerdos atque archiclavis, subscripsit.

Leubo, hospitalarius et levita, subscripsit.

Autbertus, levita, subscripsit.

Adalelmus, diaconus, subscripsit.

Berlaicus, sacerdos atque precentor, subscripsit.

Blatherus, presbiter, subscripsit.

Odilmarus, presbiter, subscripsit.

Albericus, diaconus, subscripsit.

Erfredus, diaconus, subscripsit.

Israhel peccator, levita, subscripsit.

Berno, levita, subscripsit.

Gualterus, diaconus, subscripsit.

Guandalhardus, diaconus, subscripsit.

Adelelmus, item diaconus, subscripsit.

Eudo, diaconus, subscripsit.

Rotbertus, subdiaconus, subscripsit.

Milo, diaconus, subscripsit.

Sichardus, clericus, subscripsit.

Guinemannus, diaconus, subscripsit.

Adam, subdiaconus, subscripsit.

Dodo, diaconus, subscripsit.

Hunfort, presbiter, subscripsit.

Beringerius, sacerdos, subscripsit.

Tesmundus, subdiaconus, subscripsit.

Ernerius, diaconus, subscripsit.

David, acolitus, subscripsit.

Data est autem haec manus firma Turonis, III kal. augusti, prius a praescripto domno Rotberto abbate firmata carta, anno VII domni Odonis regis.

Ego Archanaldus, diaconus, rogatus scripsi et subscripsi.

(Signum recognitionis)


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook