871, après le 21 juin.

Les comtes Boson et Bernard, exécuteurs testamentaires du feu comte Eudes, donnent en son nom à l'abbé Hugues et aux moines de Saint-Martin de Tours la «villa» de Nogent en Omois.

Référence : Maurice Prou et René Poupardin (éd.), Recueil des actes des rois de Provence (855-928) : Charles de Provence, Boson, Louis l'Aveugle, Paris, 1920, no15.

A. Original perdu.

B. Copie du xviie s., provenant d'André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Mélanges Colbert, vol. 46, fol. 131 (anc. 130).

C. Copie du xviie s., par Baluze, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 76, fol. 320 (anc. 317), d'après la Pancarta alia de Saint-Martin de Tours, fol. 116.

D. Extraits abrégés faits en 1643 par Dom Fr. Lesueur, Bibliothèque nationale, ms. lat. 13898, fol. 67, n° 45, et fol. 201.

a. Mabille, Les invasions normandes dans la Loire, dans Bibliothèque de l'École des chartes, t. XXX (1869), p. 425, pièces justificatives, n° 1.

Le texte ne porte point de date dans les copies B et C. Il n'y en a pas non plus dans l'analyse de Dom Lesueur (D). Mais ce dernier, à la table de ses extraits de la Pancarta alia (Bibliothèque nationale, ms. lat. 13898, fol. 201), donne la date du document sous cette forme abrégée: «Anno 871, Caroli 32». La trente-deuxième année du règne de Charles le Chauve s'étend du 21 juin 871 au 20 juin 872. Si la date de 871 ne représente pas un essai d'interprétation de Dom Lesueur, la date du document serait comprise entre le 21 juin 871 et la date inconnue à laquelle le rédacteur de la pièce pouvait faire commencer l'année 872.

Le texte ci-après est établi d'après B C. — B fournit certaines mots essentiels omis par C, mais l'orthographe en semble plus rajeunie que celle de C. C'est donc cette dernière que nous suivons.


Multipliciter multiplex omnipotentis misericordia Dei perplurimum voluit honorare genus humanum, dum largiri dignatur ut mortalis quilibet valeat ex terrenis rebus mercari coelestia regna, ex transitoriis praemia sempiterna, dando scilicet res suas locis sanctorum Dei ad subsidia clericorum Deo deservientium seu in alimoniam pauperum. Quocirca, in nomine sanctae ac individuae Trinitatis, ego Boso comes, simulque Bernardus comes ad vicem carissimi quondam amici nostri, piae recordationis Odonis comitis, pro remedio animae ejusdem Odonis, seu pro remedio animae uxoris suae Guendilmodis, donamus sancto Martino, confessori eximio Christi, suaeque congregationi, cui praeesse videtur venerabilis domnus Hugo abbas, ubi et venerandosum ejusdem praeclarissimi confessoris Christi corpus requiescit, res proprietatis suae, videlicet villam Novientum, cum omni integritate sua seu quicquid ad eandem villam pertinere videtur vel aspicere, sitam in pago Otmense, in vicaria Otmense, cum capellis duabus, cum domibus, aedificiis, vineis, terris cultis et incultis, silvis, pratis, pascuis, aquis aquarumve decursibus, mobilibus et immobilibus, cum mancipiis utriusque sexus ibidem commanentibus, totum et ad integrum de jure nostro ad vicem praedicti Odonis, veluti nostrae fidei commisit, a die praesente in jus et potestatem sancti Martini suorumque clericorum, scilicet ad eundem sanctum peculiare concedimus, donamus simulque tradimus, ita ut ab hodierna die et deinceps in usibus Deo deservientium, ad eorum videlicet peculiare, ut praediximus, ipsum praedium cum omni integritate, quicquid ad ipsum Novientum aspicere vel pertinere videtur seu ab Odone possessum fuit, excepto quod jam olim dederat ad sepulturam uxoris suae, habeatur ac possideatur, ita ut quicquid exinde facere voluerint liberam et firmissimam in omnibus habeant potestatem faciendi, et pro absolutione animarum tam praedicti Odonis quam suae uxoris perpetualiter ante sepulcrum ejusdem gloriosissimi confessoris Christi ab eisdem servientibus Deo preces cotidie reddantur. Si quis vero, quod nullatenus fieri credimus, fuerit aliqua intromissa persona, seu nos ipsi aut ullus ex heredibus ac proheredibus suis seu nostris, qui contra hanc donationem, quam prona mente ac voluntate devota ad vicem praelibati Odonis fecimus, venire aut resultationem facere temptaverit, in primis sentiat offensam omnipotentis Dei omniumque sanctorum, nisi cito se correxerit, et insuper una cum socio fisco sexcentorum solidorum auri ad purum excocti pondus partibus sancti Martini sibique servientibus multatus componat, et sua repetitio nullum obtineat effectum, sed haec donatio nostris aliorumque bonorum hominum manibus roborata firma et stabilis omni tempore valeat permanere.

Ego, in Dei nomine, Boso, ad vicem Odonis comitis, pro remedio animae meae et suae hanc donationem fieri et firmari rogavi.