912. — Vienne (Palais de Saint-André).

Jugement de Louis l'Aveugle, empereur, assisté de ses grands, portant restitution à l'église de Valence et à l'évêque Remegaire du domaine de Villeneuve, usurpé par le duc et marquis Hugues.

Référence : Maurice Prou et René Poupardin (éd.), Recueil des actes des rois de Provence (855-928) : Charles de Provence, Boson, Louis l'Aveugle, Paris, 1920, no52.

A. Original perdu.

B. Copie du xiie s., dans le Cartulaire A de l'église de Grenoble, dit de saint Hugues, Bibliothèque nationale, ms. lat. 13879, fol. lxviii, n° 24, sous la rubrique: «Hȩc est carta in qua fuit laudator Alexander Viennensis archiepiscopus et Isaac Gratianopolitanus episcopus».

C. Copie du xiie s., dans le Cartulaire C de l'église de Grenoble, Archives départementales de l'Isère, G 209 provisoire, fol. 2, n° iii, sous le titre: «Noticia de Villa nova».

D. Copie du xviie s., par Dom Martène, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17191, fol. 96, d'après B.

E. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 17197, fol. 85, d'après B.

F. Copie du xviiie s. dans Fontanieu, Preuves de l'histoire de Dauphiné, t. I, Bibliothèque nationale, ms. lat. 10949, p. 109, d'après B.

G. Copie du xviie s., par Raymond Juvénis, Histoire de Dauphiné, Bibliothèque de Carpentras, ms. 518 (anc. 504), p. 1074, d'après B.

H. Copie du xviiie s., Archives départementales de l'Isère, G 210 provisoire, fol. 51, d'après B.

a. Theodori sanctissimi ac doctissimi archiepiscopi Cantuariensis Poenitentiale, éd. J. Petit, p. 576, d'après B.

b. Chorier, Nobiliaire de Dauphiné, t. II, p. 142, d'après B.

c. J. Marion, Cartulaires de l'église cathédrale de Grenoble, p. 58, A xxiv, d'après B.

d. Hauréau, Gallia christiana, t. XVI, instrumenta, col. 101, n° 1, d'après B.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 374.

Indiqué : U. Chevalier, Regeste Dauphinois, n° 1018.

L'onzième année de l'empire de Louis se termine en février 912. Si les indications chronologiques de ce diplôme étaient exactes, il devrait être placé, en supposant que l'année commençait le 25 décembre [911], entre cette dernière date et le 15 ou le 22 février 912. Mais il règne trop d'incertitude sur la chronologie des diplômes de Louis pour que nous puissions faire figurer en tête de l'acte la date ainsi précisée.


Dum resideret domnus ac gloriosissimus Ludovicus imperator augustus apud Viennam, in palatio beati Andreȩ apostoli, veniens vir venerabilis Remegarius, sanctȩ Valentinensis ȩcclesie presul, ante cum in presentia procerum suorum, proclamans se quod Villam Novam, quam sui predecessores reges et imperatores a tempore Karoli magni Deo sanctoque Apollinari, egregio confessori atque pontifici, concesserunt, novissime autem genitor ejus, gloriosissimus rex Boso, atque genitrix eius, gloriosissima Hermengardis, una cum jam dicto domno nostro gloriosissimo imperatore, ipsi sancto Apollinari, eximio confessori Christi, per preceptum regale obtulerunt, Hugo inclitus dux et marchio jam dictam Villam Novam malo ordine tenebat atque injuste eam Deo sanctoque Apollinari abstrahebat. Audiens autem prenominatus dux et marchio proclamationem ipsius pontificis, tactus pietate, per jussionem domini nostri imperatoris ac per consilium episcoporum et per juditium comitum, nobilium ac cȩterorum fidelium suorum, per vuadium suum ipsam terram Deo sanctoque Apollinari reddidit, promittens numquam se intermissurum de ea. Quod audiens domnus imperator ipsam terram per fustem quem manu tenebat predicto episcopo reddidit, precipiens uti ejus facta atque predecessorum suorum regum et imperatorum precepta omni tempore in Dei nomine inconvulsa permanerent. Ut autem a cunctis credatur et a nemine umquam predicta villa infestetur, hanc scripturam gloriosissimus imperator fieri jussit et manu propria firmavit et fidelibus suis roborari jussit et de anulo suo insigniri precepit. Signum Ludovici serenissimi imperatoris augusti. Alexander, sanctȩ Viennensis ȩcclesiȩ humilis episcopus, hanc scripturam firmavit. Ꞩ. Isaac, humilis sanctȩ Gratianopolitanȩ ȩcclesiȩ episcopus, huic noticiȩ interfuit. Ꞩ. Theodulfi sanctȩ Ebredunensis ȩcclesiȩ consecratus episcopus firmavit. Ꞩ. Hugonis, incliti ducis et marchionis. Ꞩ. Bosonis comitis. Signum Adalelmi comitis. Ꞩ. Bosoni filii ejus. Ꞩ. Gauzelmi. Teudo notarius hanc scripturam fecit, jubente Alexandro Viennensi archiepiscopo, anno incarnationis dominicȩ DCCCCXII°, indictione XV, anno XI regnante domno nostro Ludovico imperatore. Actum Viennȩ feliciter, in Dei nomine.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook