904, 31 octobre. — Vienne.

Louis l'Aveugle, empereur, à la requête de Rainfroy, archevêque de Vienne et archichancelier, confirme les biens et privilèges de l'église cathédrale Saint-Maurice de Vienne.

Référence : Maurice Prou et René Poupardin (éd.), Recueil des actes des rois de Provence (855-928) : Charles de Provence, Boson, Louis l'Aveugle, Paris, 1920, no46.

A. Original perdu.

B. Copie du xviie s., par Raymond Juvénis, Histoire du Dauphiné, Bibliothèque de Carpentras, ms. 518 (anc. 504), p. 1064, d'après A, «comme je l'ay leüe et transcrit sur l'original».

C. Copie de Baluze, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 75, fol. 363, d'après le Cartulaire de l'église de Vienne, fol. 75 v°, n° 190.

D. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 5214, p. 73, sous le titre: «De libertate rerum et possessionum Viennensis ecclesiae», d'après le même cartulaire.

E. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 11743, fol. 150 v°, d'après le même cartulaire.

F. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 11897, fol. 114, d'après le même cartulaire.

G. Copie du xviie s., par Dom Martène, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17191, fol. 104, d'après le même cartulaire.

a. Baluze, Capitularia regum Francorum, t. II, col. 1469, d'après le Cartulaire de l'église de Vienne, ou d'après C, avec attribution à l'empereur Louis II.

b. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 415, n° i, d'après a, avec la même attribution.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 250, avec attribution à Louis II.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1475.

Indiqué : U. Chevalier, Description analytique du cartulaire de Saint-Maurice de Vienne, p. 43.

Indiqué : U. Chevalier, Regeste Dauphinois, n° 981.

La copie B, faite d'après l'original, attribue l'acte à la 4e indiction, qui correspondrait à 900 ou à 901. Le 31 octobre 900, Louis n'était pas encore empereur; le 31 octobre de la 1re année de son empire, il était en Italie (Schiaparelli, I diplomi italiani di Lodovico III e di Rofolfo II, p. 43 et 45, nos xiv et xv). Il faut sans doute supposer une erreur de lecture portant sur le chiffre de l'indiction, lu IIII au lieu de VII, peut-être parce que le V, comme il arrive souvent, avait la forme onciale; or l'indiction VII est bien celle de l'année 904 (en supposant que son point de départ ne soit pas pris au mois de septembre), et le 31 octobre de l'année 904 correspond au 31 octobre de la 4e année de l'empire de Louis. La formule de date est d'ailleurs anormale puisque l'élément topographique s'y trouve répété.


In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Hludovicus, divina ordinante providentia imperator augustus. Si sacerdotum ecclesiarum Dei petitionibus, quibus nobis pro suis necessitatibus inotuerint, ad effectum perducimus, non solum imperialem consuetudinem exercemus, verum etiam ad beatitudinem et retributionis mercedem talia nobis faciendi profutura confidimus. Proinde comperiat omnium fidelium nostrorum industria, praesentium scilicet et futurorum, quoniam venerabilis sanctae Viennensis ecclesiae Ragamfredus archiepiscopus, necnon et sacri palatii nostri nothariorum nostrorum summus, nostrae celsitudinis excellentiam saluberrimis expetiit precibus quatinus serenitas majestatis nostrae sanctae matri nostrae ecclesiae Viennensi sanctoque Mauritio, cui idem praesul praeesse et prodesse dignoscitur, res et praedia universa quascumque vel in quibuscumque locis et regnis seu comitatibus sita vel reperta esse noscuntur, quas praedecessores nostri gloriosi imperatores et reges necnon et sancta Romana ecclesia per praecepta et sacra privilegia a primitiva ecclesia pene ejusdem matris ecclesiae sancti Mauritii Viennensis metropolim ad usque nostra tempora pia devotione piaque largitione contulerunt, seu quascumque viri religiosi de suis propriis et reditibus eamdem exornaverunt, per nostrae largitionis praeceptum, immo imperialem auctoritatem, perennis ejusdem ecclesiae universa quaecumque habenda temporibus confirmaremus. Nosque justam immo rationabilem petitionem ejus libentissime annuentes, hoc serenitatis nostrae praeceptum fieri censuimus, per quod specialis mater nostra ecclesia Viennensis, immo sanctus Mauritius, omnes res et villas, monasteria quoque et immunitates ac omnia praedia ejusdem matris ecclesiae ex temporibus antiquioribus usque nunc jure possessionis debitae, quae infra imperium ditionis nostrae ubicumque nota et cognita ac reperta fore noscuntur, indissolubili firmitate et innodatione perpetua obtineat. Unde et modis omnibus auctoritate imperiali jubendo praecipimus atque praecipiendo decernimus ut nullus comes, nullus judex publicus nec quislibet ex judiciaria potestate vel ullus ex fidelibus Christianis in ecclesiis, loca vel agros seu in reliquis possessionibus praefatae matris nostrae ecclesiae Viennensis, in quibuslibet curtis et territoriis quos tempore moderno juste et rationabiliter possidere videtur quaeque etiam deinceps aut per nos aut per quorumlibet fidelium devotionem divina pietas augeri voluerit, aut freda exquirat aut francos vel servos distringere audeat neque etiam ad judicia publica venire compellat, sed sint sub tuitione atque ordinatione et immunitate seu defensione matris ecclesiae sancti Mauricii suoque pontifici atque rectori. Super haec omnia quicquid per negligentiam rectorum a pravis hominibus ablatum atque avulsum vel direptum est sub omni integritate usque inexquisitum reddimus. Ut autem haec nostrae confirmationis auctoritas nostris futurisque temporibus, Domino protegente, inviolabilis et inconvulsa permaneat, manu propria subter firmavimus et anuli nostri impressione adsignari jussimus.

Signum (Monogramma) Hludovici serenissimi augusti.

Teudo notarius ad vicem Ragamfredi archicancellarii recognovi. (Locus sigilli.)

Datum Viennae civitati, anno Deo propitio imperii IIII domini nostri Hludovici serenissimi augusti, II scilicet kalendarum die novembris, indictione VII. Actum Viennae urbi, in Christi nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook