901. — Lyon.

Louis l'Aveugle, empereur, à la requête de sa mère Ermenjart, confirme, en faveur de son précepteur, l'archevêque Alwalo, les possessions de l'église de Lyon.

Référence : Maurice Prou et René Poupardin (éd.), Recueil des actes des rois de Provence (855-928) : Charles de Provence, Boson, Louis l'Aveugle, Paris, 1920, no39.

A. Original perdu.

B. Copie du xive s., dans les Privilegia imperialia et papalia ecclesie Lugdunensis, Archives départementales de l'Isère, B 3784, fol. 5.

B'. Copie du xive s., dans le cartulaire de l'église de Lyon de 1350, dit Cartulaire de 1350, fol. 28, dont semble dériver B.

C. Copie du xviie s., par P.-F. Chifflet, dans ses Collectanea Burgundica, Bibliothèque de la société des Bollandistes, à Bruxelles, d'après B.

a. Severt, Chronologia historica successionis hierarchicæ antistitum Lugdunensis archiepiscopatus, 2e éd., t. I, p. 192, fragment.

b. Guigue, Documents des archives de la cathédrale de Lyon récemment découverts, dans la Bibliothèque de l'École des chartes, t. LXXVI (1915), p. 532-544.

c. Guigue, Le cartulaire de l'église de Lyon, dans le Bulletin philologique et historique (jusqu'à 1715), année 1916, p. 28-51.

Le texte de ce diplôme est presque entièrement la reproduction de celui du précepte de 892 pour la même église, publié plus haut sous le n° XXIX. Il ajoute cependant à la liste des possessions de cette église le nom de l'abbaye de Saint-Oyand de Joux, et intercale dans le dispositif une mention relative à l'épiscopat de Remy (852-875). Il présente, d'autre part, diverses irrégularités. L'archevêque Alwalo est qualifié de précepteur du roi, titre qui, d'après le diplôme précité de 892, appartenait déjà à son prédécesseur Aurélien. Il est possible du reste que les deux prélats aient eu droit à ce titre, ou que le scribe se soit borné à reproduire, avec plus ou moins d'à-propos, le texte qu'il avait sous les yeux. Mais Louis, qui reçoit dans la suscription et dans la formule de date le titre d'empereur, ne porte que celui de roi dans la souscription. La date de 895 est inconciliable avec la mention du règne de Louis comme empereur; d'autre part l'année 895 avait pour indiction XIII et non IV. Cette dernière indiction est celle de 901, et l'année 901 est en effet la première de l'empire de Louis. Elle s'accorde avec les dates du pontificat d'Alwalo, qui se place approximativement entre les années 895 et 905 ou 907. Mais l'acte est daté de Lyon. Or dès le mois d'octobre 900 Louis était en Italie (Schiaparelli, I diplomi italiani di Lodovico III, p. 3, n° i), et il y resta au moins jusqu'au 12 mai 902 (ibid., p. 53, n° xix). Nous conservons cependant cette date de 901, qui correspond à la fois à l'indiction et à l'année de l'empire, mais il est certain que l'acte a été altéré au moins en certaines de ses parties. Il présente des analogies singulières avec le texte du n° XXIX, tel que celui-ci est conservé par le ms. lat. 13879 de la Bibliothèque nationale (cité plus haut en B, dans l'établissement du texte du n° XXIX) comme l'omission du mot praecepto. Néanmoins il ne semble pas qu'il y ait de raison suffisante de le tenir pour suspect.

Les passages imprimés en petit texte sont empruntés au diplôme de 892.


In nomine sancte et individue Trinitatis. Hludovicus divina ordinante providentia imperator. Si fidelium nostrorum ratis justisque peticionibus aurem nostre serenitatis acomodamus eorumque utilitatibus prestando subvenimus, regie dignitati operam damus, et ob id eorum animos ferventiores exhibemus. Itaque notum sit omnibus fidelibus sancte Dei ecclesie ac nostris presentibus atque futuris quoniam, deprecatione et ortatu sive consilio gloriosissime genitricis nostre Hyrmingardis, ac pro sincerissimo Alwalonis, didascali nostri, obsequio, concessimus ecclesie beatissimi prothomartiris Stephani Lugdunensis, cui idem venerabilis Alwalo archiepiscopus preesse dignoscitur, ecclesias cum omnibus ad eas pertinentibus, in pago Lugdunensi sitas, ut ipse beatissimus prothomartir pro nobis et pro nostris genitoribus, scilicet Bosone gloriosissimo rege, ac avis et proavis intervenire dignetur, videlicet foris murum ipsius civitatis ecclesiam sancti Laurentii, cum beneficiolo ad ipsam pertinente, cis Ararim vero abbatiam sancti Martini, que Athanacus vocatur, cum omnibus sub integritate ad ipsam predictam abbatiam pertinentibus, abbatiam etiam sancti Eugendi sub omni integritate cum appendenciis suis, Genoliacum quoque cum portu et mercato, habentem capellam et mansos inter vestitos et absos triginta tres, cum omnibus ad se pertinentibus, Dagniacum etiam, habentem capellam et inter absos et vestitos mansos triginta, cum omnibus que ad eam respiciunt; contulimus quoque ecclesiam sancti Hyrenei ad stipendia canonicorum ibidem servientium, pro eterna remuneratione, in Luperciaco mansos tres, in Viliaco mansum unum, in Monte mansos duos, in Cabannaco mansos duos. Volumus quippe, ad gloriosissime genitricis nostre votum, precepta a nostris statuta avis et proavis, piissimis videlicet imperatoribus augustis Hlothario, Hludovico atque Karolo, eorumque filiis et nepotibus regibus, necnon et consobrino nostro, Hludovico rege, nostre auctoritatis isto videlicet praecepto confirmare: in pago scilicet Lugdunensi Nantoadense monasterium et Saviniacense, cum omnibus suis appendenciis, et in eodem pago immunitatem Ville Urbane, juxta civitatem, et Ansam villam, in usus fratrum, ac Aulanium, Caliscum quoque et Cortenacum et villam Egenam vicumque Ambariacum atque Belliacum, Luperciacum etiam et Cociacum, cum earum appendenciis et familiis utriusque sexus; in pago Viennense, villam Turnonem et Liviam et Lucennacum, cum integritatibus suis; in pago etiam Valentiniaco, Aciacum villam; in pago vero Salmoriacensi et Gratianopolitano, Colonicas et Fistiliacum, Caduliacum quoque villas, cum suis pertinenciis; in comitatu Scutiacense, Morgas villam, cum immunitate et appendenciis suis; in pago vero Brionensi, Pismacum villam cum omni integritate; in pago namque Augustudunense, Candiacum villam, cum suis appendenciis; in pago etiam Belnensi, Polmarcum villam cum integritate sua; et in comitatu Portuensi, Flaviacum et Pocetum villas, cum omnibus appendenciis suis; in pago vero Cavilonensi, Montaureum villam et Villare atque Scovellam, cum suis appendenciis; in pago vero Basiniacense, Ramsonarias, cum appendenciis suis. Volumus ergo, ut supra diximus, que ibidem ab antecessoribus nostris jam dictis aut largita sunt aut reddita seu ab aliis cujuscumque ordinis viris collata sunt vel deinceps, Deo propitio, conferentur, sub nostra immunitate firma et stabilia perseverent et, sicuti Remigius ceterique ejus successores hoc quod supradiximus tenuerunt, omnia sub integritate concedimus. Precipientes ergo jubemus et jubendo precipimus ut nullus judex publicus vel quislibet ex judiciaria potestate in ecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones memorate ecclesie, quas moderno tempore infra ditionem regni nostri legaliter possidet vel que deinceps in jure ipsius divina voluerit pietas augeri, [ad causas audiendas aut freda exigenda vel mansiones aut paratas] faciendas, vel fidejussores tollendos aut homines ipsius ecclesie extra rationem distringendos nec ullas redibiciones aut illicitas occasiones requirendas ullo unquam tempore ingredi audeat vel que supra memorata sunt penitus exigere presumat; sed liceat memorato archiepiscopo suisque successoribus res supra memorate ecclesie quieto ordine possidere et nobis fideliter deservire, et pro nobis ac gloriosissima genitrice nostra et pro totius regni nostri stabilitate non negligant exorare. Ut autem hec nostre munificentie auctoritas semper in Dei nomine obtineat firmitatem, manu nostra subtus firmavimus et anuli nostri impressione assignari jussimus.

Signum (Monogramma) Hludovici gloriosissimi regis.

Arnulfus notarius recognovit.

Actum est preceptum apud Lugdunum, anno ab incarnatione Domini DCCCXCV, indictione quarta, anno primo imperante Hludovico gloriosissimo imperatore.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook