896, 22 juin. — «Sitilianis villa».
Louis l'Aveugle, roi, à la requête de l'abbé Blitgaire, confirme au monastère de Saint-Philibert de Tournus la possession de l'abbaye de Donzère, jadis concédée par lui aux moines comme lieu de refuge contre les Normands, ainsi que les privilèges qui leur ont été accordés par le pape Étienne et les évêques du royaume, et confère l'immunité audit monastère.
A. Original perdu.
a. Juénin, Nouvelle histoire de l'abbaïe… et de la ville de Tournus, preuves, p. 103, «d'après un vidimus communiqué par M. Saunier-Delanoue, juge bailli de Tournus».
b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 677, n° iv, d'après a.
Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1451.
Indiqué : R. Poupardin, Monuments de l'histoire des abbayes de Saint-Philibert, p. 119, n° 25.
Indiqué : U. Chevalier, Regeste Dauphinois, n° 920.
L'acte est attribué à la 12e année du règne de Louis, roi. Or, ce prince n'a régné que dix ans avant son élévation à l'empire. L'indiction est celle de 896. Il faut vraisemblablement corriger XII en VI dans l'indication du chiffre des années de règne. La date de 896 concorde d'ailleurs avec ce que nous pouvons savoir des dates de l'abbatiat de Blitgaire à Tournus. Blitgaire, en effet, était déjà abbé en 887 (Böhmer-Mühlbacher, Regesta imperii, n° 1753 [anc. 1706]), et le Chronicon Trenorchiense de Falcon (c. 30, dans R. Poupardin, Monuments de l'histoire des abbayes de Saint-Philibert, p. 90) donne à son abbatiat une durée de dix ans.
Le diplôme de Louis l'Aveugle est ainsi mentionné, au xie s., dans ce même Chronicon Trenorchiense (ibid.): «Qui [Blitgarius] a Bosonis filio Ludovico Duseram, quam ante ob refugium jam beato dederat Philiberto, ex toto sibi dari impetravit aliaque perplura ab eodem liberalitatis obtinuit et donationis precepta». Ces autres préceptes sont perdus, et il en est de même des privilèges du pape Étienne V et des évêques du royaume de Louis mentionnés dans le diplôme de ce dernier.
In nomine Dei aeterni et salvatoris nostri Jesu Christi. Ludovicus, divina repropitiante clementia rex. Cum locis Deo dicatis in quibuscumque indiguerint consulere satagimus, gratiam et misericordiam a Domino Deo aeterno, pro cujus amore id efficere noscimus, nos consequi non diffidimus. Idcirco notum sit omnibus fidelibus sanctae Dei ecclesiae et nostris, presentibus scilicet et futuris, quod venerabilis abba Blitgarius, ex monasterio sanctae Dei genitricis et perpetuae virginis Mariae ac sancti Philiberti, confessoris incliti, nostram adiens mansuetudinem, suggessit nostrae clementiae quod abbatiam Doseram, quam eis ad Normanorum rabiem vitandam jamdudum concesseramus, modo praecepto nostrae auctoritatis firmaremus. Cujus petitionem ratam esse in omnibus decernentes, ob divinum scilicet amorem, decrevimus ut, sicut a beatissimo papa Stephano seu ab episcopis nostris per privilegiorum scripta, nostro scilicet consensu, de suprascripta abbatia auctoritas eis firma concessa est, iterum auctoritatis nostrae praecepto, pro remedio animae genitoris mei Bosonis et genetricis meae Ermingardis necnon et avi mei Ludovici seu etiam pro stabilitate regni mei, concedamus praefato abbati et successoribus suis praedictam abbatiam, ut sine cujuscumque inquietudine firmam atque inviolabilem potestatem habeant tenendi, possidendi, ordinandi atque aedificandi. Concedimus insuper, juxta morem praecedentium patrum, ut nullus judex nullaque potestas pro quolibet negotio peragendo loco illo ne pertentet, nisi a venerabilissimo Blitgario, scilicet suprascripto abbate, seu a successoribus suis necnon et monachis sanctae Dei genitricis Mariae et sancti Philiberti ibi invitatus fuerit. Permittimus insuper eis quatenus pro nobis et pro cunctis fidelibus nostris fideliter Deum exorent, ut nullus exactor seu vicarius seu potestas aliqua neque in terra neque in aqua ab ipsis seu illorum fidelibus teloneum accipere audeat neque ullam exactionem facere praesumat neque rotaticum neque portaticum neque ripaticum, sed, sicut superius praelibatum est, locum illum securiter sine cujuslibet incursione jure perpetuo possideant Domino inibi famulantes, pro nobis jugiter orantes. Et ut haec auctoritas confirmationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora inviolabiliter observetur, de anulo nostro subter sigillari jussimus, manu propria roborantes.
Ego Arnulfus notarius ad vicem Barnuini archiepiscopi atque archicancellarii recognovi.
Signum Ludovici serenissimi regis.
Data X kal. julii, anno Christo propitio XII regnante Ludovico piissimo rege, indictione XIIII. Actum Sitilianis villa in comitatu Avinionensi, in Dei nomine.