896. — Lyon.
Louis l'Aveugle, roi, à la requête de sa mère et de Bernouin, archevêque de Vienne, confirme les privilèges accordés par ledit archevêque et par le pape aux moines de Montier-en-Der établis dans le monastère de Saint-Chef en Viennois, et en particulier la libre élection de l'abbé.
A. Original perdu.
a. Menestrier, Histoire civile ou consulaire de la ville de Lyon, preuves, p. xxxvii.
b. D'Achery, Spicilegium, éd. in-4°, t. XII, p. 152; éd. in-fol., t. III, p. 367, «eruit D. Louvet».
c. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 679, n° vi, d'après b.
d. [Monfalcon], Origines et bases de l'histoire de Lyon, t. II, p. 372, d'après a b c.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 353.
Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1453.
Indiqué : U. Chevalier, Regeste Dauphinois, n° 923.
La charte de l'archevêque Bernouin, établissant à Saint-Chef (monasterium sancti Teuderii) les moines de Montier-en-Der fuyant devant l'invasion normande, a été publiée par D'Achery (Spicilegium, éd. in-fol., t. III, p. 360), d'après une copie de Louvet. Elle débute ainsi: «Ego Barnoinus, sanctae matris ecclesiae Viennensis humilis episcopus, quoddam coenobiolum ecclesiae nostrae, sub honore sanctae Dei genitricis Mariae sanctique Teuderii confessoris Deo dicatum, videntes ob hujus saeculi varios fluctus ad vastitatem usque deduci,..… monachos ibidem ex Dervensi monasterio ad Deo serviendum et sub sancti Benedicti patris regulae norma militandum ac ad eumdem locum reaedificandum ponere et collocare delegimus atque illum eis eorumque abbati Adalrico sub apostolica auctoritate testamentoque episcopali concessimus.» L'acte est ainsi daté: «Data VI non. dec., anno IV vocato atque electo Ludovico rege a principibus et magnatibus terrae.» Le 6 des nones de décembre serait la veille des calendes dudit mois. On peut supposer qu'un copiste a pris pour un V oncial les deux premières unités du chiffre III, et lu VI au lieu de III, ou encore que le notaire a cru que le jour des nones répondait au 7 décembre, deux erreurs dont on a des exemples. L'année correspond à 893.
Quant à la bulle du pape Formose (D'Achery, Spicilegium, éd. in-fol., t. III, p. 366; Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 202; Jaffé-Loewenfeld, Regesta pontificum, n° 3474), elle est du 26 décembre 891, et mentionne en ces termes l'établissement des moines de Der dans le Viennois: «Audientes vos de Trecassino comitatu ex monasterio Dervo a facie paganorum elapsos, et quod ab eodem archiepiscopo misericorditer suscepti estis, inclinati precibus vestris, per hujus apostolicae nostrae auctoritatis privilegium vos inibi firmiter et quiete Deo militare confirmamus.» — Il convient de remarquer qu'Adson, racontant dans ses Miracula sancti Bercharii, c. 5 (Mabillon, AA. SS. ord. sancti Benedicti, t. II, p. 846), les pérégrinations des moines de Montier-en-Der, passe absolument sous silence leur séjour dans le royaume de Provence, et ne mentionne ni la bulle de Formose, ni la charte de Bernouin, ni le diplôme de Louis l'Aveugle.
Établissement du texte d'après a b.
In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Ludovicus, superna praeordinante clementia rex. Si Christi sacerdotum Deique servorum postulationibus serenitatis nostrae assensum libenter praebuerimus eorumque justis obsecrationibus gratanti animo aurem accommodaverimus, hoc nobis ad praesentis vitae salutem feliciter obtinendam et ad aeternae felicitatis gloriam capessendam profuturum procul dubio credimus. Quocirca noverit prudentia omnium fidelium nostrorum, praesentium scilicet et futurorum, quoniam Barnoinus, sacrae Viennensis ecclesiae archiepiscopus, nostram cernue adiens mansuetudinem petiit ut quoddam monasterium praefatae ecclesiae Viennensis, in honore sanctae Dei genitricis Mariae sanctique Teuderii confessoris Deo dicatum, in ejusdem ecclesiae parochia situm atque Adalrico abbati monachisque quondam Dervensis coenobii ad regendum et Deo serviendum commissum, praecepto nostrae auctoritatis muniremus ac juxta episcoporum testamentum pie et misericorditer corroboraremus. Cujus sacratissimis precibus regali more annuentes, monente domina genitrice nostra, quae Christi succensa amore praelibatos monachos una cum eodem archiepiscopo in praedicto coenobiolo collocavit, statuimus et decernimus idem monasterium secundum apostolicum decretum et praenominati archiepiscopi statuta semper mansurum, scilicet ut quidquid a senioribus aut a Dei fidelibus eidem loco est et fuerit collatum, nullius impulsu auferri cogatur et absque alicujus inquietudine res ad ipsum pertinentes perpetuo permaneant. Quoniam quidem et sagacitas principum nostrorum omnimodis volumus ut comperiat praelibati monasterii rectores, videlicet abbatem Adalricum ejusdemque monachos, sub nostri regiminis apice atque tuitionis defensione constitutos et ex hoc et deinceps nostro senioratui inclyti archiepiscopi Barnoini commissu et grata nostra pietate adhibitos, ut cujusdam valitudinis audacia non praesumat illis quidquam inferre mali nec in ullo necessitatis negotio audeat ipsis adversari, nullius etiam temeritas aut cupiditas aut invidia praesenti abbati futurisque locum eumdem muneribus subripere tentet. Decedente quoque more humano abbate, non aliter nisi cum electione et voluntate ejusdem coenobioli monachorum ibi imponatur abbas, sed omnia, sicut apostolicum sancit decretum, episcopale autem assensit testamentum, ita in perpetuum permaneat nostra regali pia auctoritate roboratum, quatenus ibi laudes Dei assidue et patienter peragantur. Et ut hoc nostrae auctoritatis praeceptum nostris futurisque temporibus inconvulsam atque inviolabilem obtineat firmitatem, manu propria subter roborantes anuli nostri impressione obsignari jussimus.
Sigillum Ludovici serenissimi regis.
Arnulfus notarius ad vicem Barnoini archiepiscopi recognovi et subscripsi.
Actum est hoc praeceptum apud Lugdunum, anno incarnationis dominicae DCCCXCVI, indictione XV, anno VI regnante Ludovico serenissimo rege.