855, 28 septembre. — 860, 6 juillet.

Charles, roi, à la requête du comte Girard et de Remy, archevêque de Lyon, restitue à l'église de Vienne et à l'archevêque Agilmar les «villae» de Tullins et de Genissieux, ainsi que l'église Saint-Marcel sise hors les murs de Vienne, que ledit comte Girard tenait en bénéfice.

Référence : Maurice Prou et René Poupardin (éd.), Recueil des actes des rois de Provence (855-928) : Charles de Provence, Boson, Louis l'Aveugle, Paris, 1920, no5.

A. Original perdu.

B. Copie du xviie s., par Baluze, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 75, fol. 361 v°, d'après le Cartulaire de l'église de Vienne, fol. 74 v°, n° 189.

C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 5214, p. 45, sous ce titre: «De Tolliano et Geneciaco et de ecclesia sancti Marcelli», d'après le même cartulaire.

D. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 11897, fol. 113, sous le titre: «Karoli Burgundiae regis praeceptum pro Geraldo comite», d'après le même cartulaire.

E. Copie de la fin du xviiie s., par P. de Rivaz, Diplomatique de Bourgogne, t. I, n° xii, Bibliothèque de M. de Rivaz, à Sion, d'après le même cartulaire.

F. Copie incomplète du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 143, fol. 55, d'après a.

a. Baluze, Capitularia regum Francorum, t. II, col. 1468, n° lxxxi, d'après B.

b. J.-G. Eckhardt, Origines familiae Habsburgo-Austriacae, p. 135, n° 15.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 397, n° ii, d'après a.

d. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, t. XVIII, col. 972, n° lxxxi, d'après a.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 250.

Indiqué : U. Chevalier, Description analytique du cartulaire de Saint-Maurice de Vienne, p. 42.

Indiqué : Böhmer-Mühlbacher, Regesta imperii, n° 1333 (anc. 1293).

Indiqué : U. Chevalier, Regeste Dauphinois, n° 705.

Nous assignons à ce diplôme, comme dates extrêmes, celle de l'avènement de Charles de Provence et celle de la mort de l'archevêque Agilmar.

La restitution qui en fait l'objet est mentionnée dans un nécrologe de la cathédrale de Vienne, cité par Chorier, Histoire générale de Dauphiné, t. I, p. 527.


In nomine Domini nostri Iesu Christi, Dei aeterni. Karolus, divina ordinante providentia rex, Hlotharii quondam incliti et augusti filius. Si necessitates ecclesiarum [clementi sublevamus] juvamine, hoc nobis prodesse non dubitamus et ad temporalem gloriosius transigendam prosperitatem et ad aeternam felicius obtinendam beatitudinem. Idcirco noverit omnium fidelium sanctae Dei ecclesiae nostrorumque, praesentium ac futurorum, industria quia Gerardus, spectabilis comes, nostrae reverenter innotuit celsitudini qualiter ecclesia sancti Mauricii Viennensis, ubi Agilmarus venerabilis archiepiscopus praeesse dignoscitur, quaedam villae seu ecclesiae prisco jam tempore, mundiali praeveniente cupiditate, subtractae fuerint et quibusdam laicis hominibus sub in..… temeritate beneficiatae, ex quibus etiam isdem Gerardus per beneficium piissimi genitoris nostri quondam Hlotharii obtinebat, in pago Viennensi seu in comitatu Tolvionensi, Giniciacum villam atque ecclesiam sancti Marcelli martyris extra muros urbis Viennae sitam, inter duo castella, Heumedium scilicet et Crappum, quod praefatus Gerardus obtinebat ad beneficium, sed isdem comes inluster pariter cum Remigio, Lugdunensae sedis venerabili archiepiscopo, de religione christianitatis et emolumento nostrae mercedis salubri intentione pertractans, supplici voto simul nostram precati sunt mansuetudinem quatinus praescriptas villas et praefatam ecclesiam cum omnibus appendiciis suis ad praedictam sancti Mauricii [ecclesiam] pro amore Dei ac Domini nostri Iesu Christi et aeternae beatitudinis praemio per prae[ceptum auctoritatis nostrae] dignanter restitueremus. Quorum saluberrimas preces ad effectum ducentes, hos nostrae jussionis apices fieri censuimus, per quos memoratas villas, sicut supradictum est, Tollianum in pago Viennensi, in comitatu Tollianensi, necnon etiam in comitatu Viennensi, Giniciacum villam et ecclesiam sancti Marcelli martyris extra muros urbis Viennae sitam, qualiter praefatum habetur, inter duo castella constructam, Heumedium scilicet et Crappum, ad jamdictam casam Dei, ecclesiam videlicet sancti Mauricii, cum omnibus illarum appendiciis et universis ibidem pertinentibus sub integritate restituimus atque reddidimus, quatinus per hoc nostrae auctoritatis seu confirmationis praeceptum quicquid ex hac deinceps causa tam Agilmarus, ejusdem urbis Viennensis archiepiscopus, vel successores ejus quam quilibet advocatus et rector ipsius ecclesiae juste ac rationabiliter elegerint vel voluerint, liberam in omnibus habeant, in Dei nomine, perpetualiter faciendi potestatem, absque cujuslibet dumtaxat repetitione seu qualibet injusta contrarietate. Et ut hoc nostrae auctoritatis praeceptum a fidelibus ecclesiarum Dei ac nostris verius credatur atque perhennis temporibus inviolabiliter sub inconvulso vigore conservetur, manu propria roborare studuimus et anuli nostri impressione subter assignari jussimus.

Signum Karoli regis (Monogramma) gloriosi.

Deidonum notarius ad vicem Heicardi recognovi.